“Yolsuzlukta neredeyiz?” başlıklı yazımda kamu kuruluşlarının denetlenmesinde önemli bir işleve sahip olan Ombudsman (Yüksek Yönetim Denetçisi veya Kamu Denetçisi) ’ın 1 seneyi aşkın bir süredir Cumhurbaşkanı Eroğlu tarafından atanmadığını belirtmiştim.

Cumhurbaşkanlığı’na yakın kaynaklardan edindiğim bilgiye göre, Cumhurbaşkanı Eroğlu atayacağı Ombudsman’ın kim olacağı konusunda netleşmiş değil. Ombudsman olarak atayacağı kişinin, bu konumun ağırlığını kaldıracak bilgi ve birikime sahip olması gerektiğini düşünen Eroğlu, tam 1 sene 4 aydır içine sinecek bir isim arıyor ancak henüz bu kişiyi bulamadı.

KKTC yasalarına göre, KKTC’de “yürütsel ve yönetsel yetkiye sahip olan organ, makam, teşkilat, kamu kurum ve kuruluşlarının veya kişilerin” icraatlarının yürürlükteki yasalara ve mahkeme kararlarına uygun olup olmadığını denetlemekle yükümlü kılanan bir kurum olarak Ombudsmanlığın başına 1 sene 4 aydır Ombudsman atanamaması, basının ve sivil toplum kuruluşlarının daha fazla ilgisini çekmeliydi.

Kimilerine göre, Ombudsmanlık yetkileri sınırlı bir kurum olduğu için etki alanı da dar bir kurum. Kuzey Kıbrıs’ta yetki ile donatılmış yapıların işlerini nasıl savsavsakladığı ile her gün karşılaştığımıza göre, mesele yetki meselesi değil, yöneticiliği ve iş etiğini sorumluluk alarak uygulama meselesidir.

Kurumların başına siyasi tercihlerle atamalar yapılmayacak olsa, Kuzey Kıbrıs’ın, her türlü kemikleşmiş yapısal soruna rağmen gayet iyi yönetilebileceğine inanmalıyız önce.

Cumhurbaşkanı, Ombudsmanlık görevine atayacağı, üniversitelerin Hukuk, Siyasal Bilgiler, İktisat, İşletme, Kamu Yönetimi bölümlerinden birinden mezun ve doktora seviyesinde lisans üstü eğitim yapmış, bilgili ve tecrübeli birini bulamıyorsa ve bu tavrında siyasi tercihleri belirleyici değilse şayet, Sayın Eroğlu’nun bu ülkenin yetiştirdiği çok değerli ve Ombudsmanlığı layıkıyla dolduracak insanlara büyük bir haksızlık ettiğini mi düşünmeliyiz?



Aşağıda alıntıladığım şekilde Ombudsman Yasası, Yüksek Yönetim Denetçisi’ne bazı yetkiler vermiyor değil, veriyor. Ombudsmanlık raporlarını kamuoyu ile Güney Kıbrıs’taki gibi paylaşırsa, yurttaşlar ve basın, hakkında şikayet yapılan ve Ombudsmanlık tarafından uyarılan makamlar ve hatta geçici olarak görevden alınması talep edilen kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar hakkında bilgi sahibi olur ve varsa bir kötü yönetim ve yolsuzluk, basın da üzerine gider. Ama tüm bunların yapılabilmesi için, görevini yerine getirirken ilkelerinden ödün vemeyecek, rapor yazarken kimseyi kayırmayacak ve raporlarını kamuyouna çekinmeden açıklayacak bir Ombudsman’ın atanmasına ihtiyacımız var.

Güney Kıbrıs’ın, düzenli olarak raporlarını basınla paylaşan Ombudsmanı Eliza Savvidou son derece başarılı çalışmaları ile Güney Kıbrıs’ta kamu yönetiminde oldukça ses getiren değişikliklere imza attı. Bizde neden benzeri gerçekleşmesin?

KKTC’de 1996 tarihli Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası’nın 3. Kısmı’nda Ombudsman’ın görev ve yetkileri şöyle sıralanıyor:

‘(1) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yürütsel ve yönetsel yetkisi olan organ, makam, teşkilat, kamu kurum ve kuruluşlarının veya kişinin Anayasa'da ve bu Yasa’da belirtilen istisnalar dışındaki ifa etmiş oldukları hizmetlerin yürürlükteki mevzuata ve mahkeme kararlarına uygunluklarını ve yerindeliklerini denetlemek, soruşturmak ve rapor sunmak;

(2) Yönetimin herhangi bir biriminin görev alanında olan bir hizmetin yerine getirilip getirilmediğinin takibini yapmak ve ilgili birimden yerine getirilmeyen hizmetle ilgili gerekçeli bilgi istemek;

(3) Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) saptadığı yasa dışı bir işlemin düzeltilmesi için ilgili makamı uyarmak;

(4) (A) Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) soruşturmakta olduğu konunun herhangi bir safhasında hakkında soruşturma açılan kamu görevlisinin görevde kalmasının sakıncalı olacağı kanaatinde olması halinde, Kamu Görevlileri Yasası’nın 102’nci maddesinin (1)’inci fıkrasında istemin bağlı bulunduğu kurumun en üst amirinden veya yöneticisinden geleceği kuralına bakılmaksızın ilgili kamu görevlisinin geçici olarak görevden alınmasını Kamu Hizmeti Komisyonu’ndan istemek;
Geçici olarak görevden alınan kamu görevlisi hakkında Kamu Görevlileri Yasasının 102’nci maddesinin (1)’inci fıkrası dışındaki diğer fıkra kuralları uygulanır.

(B) Hakkında soruşturma açılan kişi, herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda görevli ise Yüksek Yönetim Denetçisi ilgili kişinin geçici olarak görevden alınması istemi söz konusu kişiyi atayan makam veya organa iletmek.’