Tabipler Birliği’nden yapılan yazılı açıklamada Dünya Sağlık Örgütü İmmünizasyon Uzmanları Stratejik Danışma Grubu’nun (SAGE) ve Avrupa İlaç Ajansı EMA’nın Oxford / AstraZeneca COVID-19 aşısının (AZD1222) kullanımı ile ilgili olarak yaptığı geçici öneriler şöyle sıralandı: “İLK OLARAK KİM AŞILANMALI? Aşı kaynakları kısıtlı olduğundan, yüksek maruziyet riski altındaki sağlık çalışanlarına ve 65 yaş ve üstündeki kişilere öncelik verilmesi önerilir. BAŞKA KİMLER AŞILANMALIDIR? Aşılama, obezite, kardiyovasküler hastalık, solunum hastalığı ve diyabet gibi şiddetli COVID-19 riskini artırdığı tespit edilen ek hastalıkları olan kişilere de önerilir. Daha fazla çalışmaya ihtiyaç olmakla birlikte, HIV taşıyıcıları, oto-immun hastalığı olanlar, bağışıklığı baskılanmış olanlar, bilgi ve danışmanlık aldıktan sonra aşı yaptırılabilir. Covid-19 hastalığı geçirenler aşı yaptırabilir. Ancak bu kişiler kendi istekleri ile aşıya daha çok ihtiyacı olan risk gruplarına öncelik sağlamak için kendi istekleri ile aşı olmayı 6 aya kadar erteleyebilir. Aşı için öncelikli grupta yer almaları durumunda emziren kadınlarda aşı yapılabilir. Aşıdan sonra emzirmenin kesilmesi önerilmemektedir. HAMİLE KADINLAR AŞI OLMALI MI? Hamilelik kadınları ciddi Covid-19 riskiyle karşı karşıya bıraksa da hamilelikte aşı güvenliğini değerlendirmek için çok az veri mevcuttur. Aşı yaptırmanın yararı, potansiyel aşı risklerinden ağır bastığı durumlarda hamile kadınlara aşı yapılabilir. Bu nedenle SARS-CoV-2'ye maruz kalma riski yüksek olan hamile kadınlar (örn. Sağlık çalışanları) veya ciddi hastalık riskini artıran ek hastalıkları olan gebeler, sağlık uzmanlarına danışarak aşılanabilir. AŞI KİMLER İÇİN TAVSİYE EDİLMEZ? Aşının herhangi bir bileşenine şiddetli alerjik reaksiyon öyküsü olan kişilere ve daha ileri çalışmaların sonuçları elde edilene kadar 18 yaşından küçük kişilere aşı önerilmemektedir. ÖNERİLEN DOZ NEDİR? Önerilen doz, 8 ila 12 hafta aralıklarla kas içine (her biri 0,5 ml) verilen iki dozdur. Tek bir dozdan sonra uzun vadeli potansiyel korumayı anlamak için ek araştırmalara ihtiyaç vardır. AŞI GÜVENLİ Mİ? AstraZeneca-SKBio (Kore Cumhuriyeti) ve Hindistan Serum Enstitüsü tarafından üretilen aşının iki versiyonu, DSÖ tarafından acil kullanım için onaylanmıştır. Aşı, SAGE değerlendirmesinden geçtiğinde, Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından da gözden geçirilmiştir. EMA, aşının kalitesi, güvenliği ve etkinliği hakkındaki verileri kapsamlı bir şekilde değerlendirmiş ve 18 yaş ve üzeri kişilere koşullu pazarlama izni verilmesini tavsiye etmiştir. Güvenli aşı kullanımı konusunda DSÖ'ye bağımsız ve yetkili rehberlik sağlayan bir uzmanlar grubu olan Aşı Güvenliği Küresel Danışma Komitesi, potansiyel olarak uluslararası etkiye sahip şüpheli güvenlik olaylarının raporlarını alıp değerlendirmektedir. AŞI NE KADAR ETKİLİDİR? COVID-19'a karşı AZD1222 aşısının, semptomatik SARS-CoV-2 enfeksiyonuna karşı%63,09'luk bir etkinliği vardır. 8 ila 12 hafta aralığında daha uzun doz aralıkları, daha yüksek aşı etkinliği ile ilişkilidir. YENİ VARYANTLARA KARŞI ETKİN Mİ? SAGE, ilgili varyantlara karşı aşının performansına ilişkin mevcut tüm verileri incelemiştir. SAGE şu anda, bir ülkede virüs varyantları bulunsa bile, DSÖ Önceliklendirme Yol Haritasına göre AZD1222 aşısının kullanılmasını önermektedir. Ülkeler, epidemiyolojik durumlarını göz önünde bulundurarak riskleri ve faydaları değerlendirmelidir. Ön bulgular, varyantların değerlendirilmesi ve aşı etkinliği üzerindeki potansiyel etkilerinin anlaşılması için koordineli bir yaklaşıma acil ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Yeni veriler elde edildikçe, DSÖ önerilerini buna göre güncelleyecektir. ENFEKSİYONU VE BULAŞTIRMAYI ÖNLÜYOR MU? AZD1222'nin bulaşma veya bulaştırma üzerindeki etkisine ilişkin esaslı veri mevcut değildir. 19 Nisan 2021 itibariyle, AstraZeneca aşısı, insanları ölüm, hastaneye yatma ve ağır hastalık dahil olmak üzere COVID-19'un son derece ciddi risklerinden korumada güvenli ve etkilidir. PIHTILAŞMA OLAYLARI VE AŞI AstraZeneca COVID-19 Aşıları Vaxzevria ve Covishield ile aşılamadan sonra, Trombositopenili Tromboz Sendromu (TTS) adı verilen ve düşük trombosit saylarıyla birlikte olağandışı ve şiddetli kan pıhtılaşma olaylarını içeren çok nadir yeni bir advers olay türü bildirilmiştir. Mevcut en son verilere göre, AstraZeneca COVID 19 (Vaxzevria ve Covishield) aşıları ile TTS riski çok düşük görünmektedir. Birleşik Krallık'tan gelen veriler, riskin aşılanan her 1 milyon yetişkin başına yaklaşık dört vaka (250.000'de 1 vaka) olduğunu öne sürerken, oranın Avrupa Birliği'nde (AB) yaklaşık 100.000'de 1 olduğu tahmin edilmektedir. DSÖ Küresel Aşı Güvenliği Danışma Komitesi’nin AstraZeneca COVID-19 Aşısı (Vaxzevria ve Covishield) ile nadir görülen olumsuz kan pıhtılaşma olaylarının en son kanıtlarını incelemiş ve 16 Nisan 2021 tarihinde yayınladığı bildiriminde COVID-19 aşılamasını takiben TTS riskini değerlendiren ülkeler, yerel epidemiyolojiyi (COVID-19 hastalığından insidans ve ölüm oranı dahil), aşılama için hedeflenen yaş gruplarını ve alternatif aşıların bulunabilirliğini dikkate alan bir fayda-risk analizi yapmalıdır demiştir. AVRUPA İLAÇ AJANSI EMA’NIN DEĞERLENDİRMESİ Diğer taraftan Avrupa İlaç Ajansı EMA, COVID-19 Aşısı AstraZeneca’nın düşük trombositli nadir kan pıhtıları ile olası bağlantısına rağmen faydalarının risklerden hâlâ ağır basmakta olduğunu ve kullanılmaya devam edilmesini tavsiye etmiştir (18.3.2021). EMA aşıyı yaptıracak olan kişilere yönelik olarak şu uyarılarda bulunmuştur: COVID-19 Aşısı AstraZeneca, kan pıhtılaşma bozuklukları açısından genel bir risk artışı ile ilişkili değildir. Aşılamadan sonra düşük seviyelerde kan trombositlerinin (kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan bileşenler) eşlik ettiği olağandışı kan pıhtıları çok nadiren görülmüştür. Bildirilen vakaların neredeyse tamamı 55 yaşın altındaki kadınlardı. COVID-19 hastalığı çok ciddi olabileceği ve çok yaygın olduğu için, aşının hastalığı önlenmesindeki faydaları, yan etki risklerinden ağır basmaktadır. BU YAN ETKİLER VARSA DERHAL TIBBİ YARDIM İSTEYİN Bununla birlikte, COVID-19 Aşısı AstraZeneca'yı yaptırdıktan sonra aşağıdaki şikâyetlerden herhangi birini yaşarsanız; nefes darlığı, göğüste veya midede ağrı, bacakta şişme veya soğukluk, aşılamadan sonra şiddetli veya kötüleşen baş ağrısı veya bulanık görme, ısrarcı kanama, cilt altında çok sayıda küçük morluk, kırmızımsı veya morumsu lekeler veya kan kabarcıkları, lütfen derhal tıbbi yardım isteyin ve yakın zamanda aşı olduğunuzdan bahsedin. Uluslararası Tıp Bilimleri Örgütleri Konseyi, ilaçların ve aşıların advers (istenmeyen) etki oranlarını şu şekilde sınıflandırır: • Çok yaygın> 1/10 • Yaygın (sık)> 1/100 ve <1/10 • Yaygın olmayan (seyrek)> 1/1000 ve <1/100 • Nadir> 1/10000 ve <1/1000 • Çok nadir <1/10000 Bu arada, maske, fiziksel mesafe, el yıkama, solunum ve öksürük hijyeni, kapalı alanlarda kalabalıktan kaçınma ve kapalı alanların iyi havalandırılmasını sağlama gibi korunmada işe yaradığını bildiğimiz halk sağlığı önlemlerini sürdürmemiz ve güçlendirmemiz gerektiği de hatırlatılmaktadır.”