Tüm bunların yapılabilmesi için koruyucu sağlık hizmetlerinin tam olması gerektiğini vurgulayan Büyük, “Halk sağlığı uzmanı ülkede yok denecek kadar az. Halk sağlığı uzmanlarına ve sağlık hizmetleri veren personele ihtiyaç var. Kansere neden olan etkenler etkin koruyucu sağlık hizmetleriyle ortadan kaldırılır” dedi. Büyük, sağlıklı beslenmenin kanseri önlemedeki rolüne de değinerek, “Çocuklarımıza örnek olmalıyız” dedi. Tütün ve Tütün Ürünlerinden Korunma Yasası’nın uygulanması, ürünlerin düzenli şekilde analiz edilmesi, ülkenin akciğer kanserlerine neden olabilen asbestten arındırılması, hastanelerde gereksiz radyolojik tetkiklerden kaçınılması konuları üzerinde de duran Büyük, alkol tüketimi konusunda da uyardı. Alkolün kanserdeki payının yüzde 3-5 oranında olduğunu ifade eden Sonuç Büyük, “Kanser önleyici faaliyetler arasında alkol tüketiminin azaltılmasına yönelik önlemler de olmalı” dedi. “KANSER BİLDİRİMİ ZORUNLU HALE GETİRİLMELİ” “Kanser Hastalığı Bildirim Yasası”nın ivedi olarak yürürlüğe girmesi gerektiğini de kaydeden Sonuç Büyük, kanser bildiriminin zorunlu hale getirilmesinin kanser kayıtlarının düzgün şeklide tutulabilmesi için önemli olduğunu söyledi. Taramaların kanserin erken teşhisindeki önemine de değinen Büyük, smear, mamografi, kolonoskopi gibi taramaların ülkedeki kamu ve özel sağlık kuruluşlarında başarılı şekilde yapıldığını belirterek, “Bu amaç için Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi bünyesinde kurulan erken tanı merkezinde taranan hasta yüzdesi bugün itibarıyla çok düşüktür” dedi. Kural olarak toplumun en az yüzde 70’inin taranması gerektiğini belirten Sonuç Büyük, toplumun yüzde kaçının taramalardan geçirildiğinin de belirlenmesi gerektiğini söyledi. Taramaları gerçekleştirecek yeterli sayıda kalifiye personel bulunmadığını da belirten Büyük, taramaların mutlak surette genişletilmesi üzerinde durdu. Sağlık Bakanlığı bünyesindeki Kuzey Kıbrıs Kanser İzleme Değerlendirme ve Eğitim Merkezi’nin kadrolarının oluşturulmadığını ifade eden Büyük, “Ya bu merkezin kadroları doldurulmalı ve güçlendirilmeli ya da Kanser Savaş Dairesi kurulmalıdır” dedi. 2012’DE 531 KANSER VAKASI Dünyadan kanser verilerini paylaşan Büyük, 2012’de KKTC’de melanoma dışındaki cilt kanserleri dışında 531 kanser vakasına rastlandığını açıklayarak, vaka sayıları hakkında detaylı bilgi verdi. Buna göre, KKTC’de 2012’de, 113 meme, 60 kalın bağırsak, 55 tiroid, 36 bronş ve akciğer, 31 prostat, 22 lenf düğümleri, 20 gırtlak, 20 kemik iliği, 18 mide, 11 mesane kanseri görüldü. Diğer türlerdeki vaka sayısı 146. Kanserlerin yüzde 30 ila 50’sinin önlenebildiğini vurgulayan Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Dr. Sonuç Büyük, kanserlerin yüzde 60-80 oranında çevresel faktörlere bağlı ortaya çıktığını belirtti. Kanserlerin yüzde 30-35’inin tütün ve tütün ürünlerine, 25-30’unun beslenme faktörlerine, 15-20’sinin enfeksiyonlara, 10-20’sinin obeziteye, 4-6’sının alkole ve geri kalanlarının ise radyasyon, pestisit, asbest, aflotoksinler gibi nedenlere bağlı geliştiğini söyleyen Büyük, “Sigaranın tüm kanser ölümlerinin yüzde 22’sinden sorumlu olduğu söyleniyor” dedi. KANSERDEN KORUNMANIN YOLLARI Kanserden korunmak için neler yapabileceği konusunda da açıklamalarda bulunan Büyük, Tütün ve Tütün Ürünlerinden Korunma Yasası’nın uygulanması, yasa kapsamında denetimlerin yapılması gerektiğini söyledi. Ülkedeki tütün profilinin çıkartılması için bilimsel çalışmaların teşvik edilmesi gerektiğini ifade eden Büyük, “Tütünü bırakmak isteyenlere bu konuda yardımcı olunmalıdır” dedi. “SİGARANIN YENİDEN GÜNDEME GETİRİLMESİNİ MEMNUNİYETLE KARŞILIYORUZ” Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği olarak bu konuda yapılan tüm çalışmalara destek verdiklerini belirten Büyük, “Sigaranın yeniden gündeme getirilmesini memnuniyetle karşılıyoruz” şeklinde konuştu. Sağlık Bakanlığı tarafından danışma hattı kurulması, sigarayı bırakma polikliniklerinin oluşturulması gerektiğini de kaydeden Büyük, “Farkındalık yaratmaya devam edilmelidir. Vatandaşlarımız ise bu konuya ciddiyetle eğilmelidir” dedi. Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması ve obezitenin azaltılmasıyla ilgili de açıklamalarda bulunan Büyük, ilkokuldan başlayarak çocukların sağlıklı beslenme konusunda bilgilendirilmesi gerektiğini söyledi. “ÇOCUKLARIMIZA ÖRNEK OLMALIYIZ” “Çocuklarımıza örnek olmalıyız” uyarısında da bulunan Büyük, beslenme alışkanlıkları ile kanser oluşumu arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmaların ülkede de başlatılmasının teşvik edilmesi gerektiğini kaydetti. Büyük, toplumda sağlıklı beslenme bilincinin oluşturulması, sağlıklı yaşam alışkanlıklarını geliştirme ve obeziteyi önlemeye yönelik, fiziksel aktivite ve kilo kontrolü konularında politikalar üretilmelidir” dedi. “ENFEKSİYONLARDAN KORUNMAK ÖNEMLİ” Enfeksiyonlardan korunmanın kanserden de korunmak için önemli olduğunu belirten Büyük, serviks kanserinin yüzde 90’nın sebebi olan HPV virüsü için HPV aşısının devlet programına alınması, toplumun HPV enfeksiyonundan korunma konusunda bilinçlendirilmesi gerektiği üzerinde durdu. Büyük, “Bu virüsün bulaştığı kişilerin deşifre edilmeden ücretsiz olarak takip ve tedavi edilmesinin mümkün olduğu sıklıkla vurgulanmalıdır” dedi. Mide kanserinin oluşumunda rol aldığı söylenen Heliobacterpilori enfeksiyonlarının tanı ve tedavisinin ülkede başarılı şekilde yapıldığını da kaydeden Sonuç Büyük, karaciğer kanserine neden olan Hepatit B virüsü için Hepatit B aşısı uygulamalarının da ülkede yaygın ve başarılı olarak sürdürüldüğünü belirtti. “ALKOL TÜKETİMİNİN AZALTILMASINA YÖNELİK ÖNLEMLER DE OLMALI” Alkol tüketiminin kanser sebeplerindeki payının yüzde 3-5 oranında olduğunu ifade eden Büyük, “ülkede son yıllarda meyhane kültürünün ve yaygın alkol kullanımının arttığını, bunun normal gibi gösterildiğini”, her marketin girişinde bununla ilgili görsellerin olduğunu söyleyen Büyük, “Kanser önleyici faaliyetler arasında alkol tüketiminin azaltılmasına yönelik önlemler de olmalıdır. Satışların çocuk ve gençlerin göremeyeceği lisansa tabi belli yerlerde yapılması gerekmektedir” dedi. Ürünlerin düzenli şekilde analiz edilmesi gerektiğine de vurgu yapan Büyük, “Pestisitlerin kullanımı kontrol altında tutulmalıdır. Tüm bunlardan daha iyi olanı ve ideali ise organik tarıma geçilmesidir” ifadelerine yer verdi. “GEREKSİZ RADYOLOJİK TETKİKLERDEN KAÇINILMALI” Akciğer kanserlerine neden olabilen asbestten ülkenin arındırılması gerektiğini de ifade eden Büyük, “Hava kirliliğine engel olunması, hastanelerimizde X ışınlarına maruz kalma açısından gereksiz radyolojik tetkiklerden kaçınılması, halkımızın fazla oranda güneşte kalmamaları deri kanserlerini önleme açısından önem arz ediyor” dedi.