Kamusal alanlarda kurulacak kameralar nasıl izlenecek? Veriler nasıl saklanacak? Özel hayatın ihlai nasıl önlenecek? Yeni sistem, kent güvenliğine nasıl katkı sağlayacak? Ocak ayında faaliyetine başlayan Kent Güvenlik Sistemleri Kurulu’nun Başkanı Erkan Tekeli, dünyadak, birçok kentte de uygulanan sistemlerin KKTC’deki işleyişine ilişkin TAK muhabirinin sorularını yanıtladı. Tekeli, SİSTEMİN İLK ÖNCE Lefkoşa ve Girne’de hayata geçeceğini söyledi. “MOBESE KAMERALARININ SAĞLAYACAĞI GÜVENLİK ÖNEMLİ” Kent Güvenlik Sistemleri Kurulu Başkanı Erkan Tekeli, bu yöndeki çalışmanın , TC ile KKTC arasında 2017’de imzalanan protokole başladığını aktardı. Tekeli, “Kent Güvenlik Yönetim Sistemi” adı altında kurulacak sistemin, Türkiye’deki modelin bir benzeri olduğunu ifade etti. Tekeli, “Türkiye ile protokol imzalandıktan sonra yerel seçimler, genel seçimler derken, hükümet değişikliği oldu… Sonra bakıldı ki yasal bir zemin yok, Meclis komitesinde yasal zemini oluşturmaya başladık. Biz de Başbakanlık olarak destek verdik ve çalışmalarımız başladı. Burada önemli olan MOBESE kameralarının getireceği avantajların yani güvenliğin, elektronik unsurlarla birtakım önlemlerin hayata geçirilmesidir.” dedi. İLK ÖNCE LEFKOŞA VE GİRNE Sistemin ilk önce Lefkoşa ve Girne’de kurulacağını vurgulayan Tekeli, “Amaç MOBESE’lerle kent güvenliğinin sağlanmasıdır. Çünkü bu oldukça maliyetli bir sistemdir. Bu maliyeti tamamen Türkiye karşılayacak, hibe olacak” şeklinde konuştu. Erkan Tekeli, bu konuda gerekli amirliğin Polis Genel Müdürlüğü içerisinde oluşturulacağını, birtakım istihdamların gerçekleştiğini, çalışmaların tamamlanmasının ve sistemin hayata geçmesinin ardından bir miktar teknik eleman istihdamı daha yapılacağını da açıkladı. EDS VE PLAKA TANIMA OLACAK, SUÇLULAR DAHA ÇABUK ELE GEÇİRİLEBİLECEK “Bu halk için güven sağlayan bir sistem, bunu polis izleyecek, ama sadece polis kendi içinde izleme yapabilecek” diyen Tekeli, EDS ve plaka tanıma sistemin de olacağını bildirdi. “Bunun yanında Elektronik Denetim Sistemleri (EDS) de olacak. Plaka tanıma sistemi olacak. Suçluları daha çabuk ele geçirmeye de yarayacak. Halk içinde daha fazla güven oluşacak. Polisin iş gücünün hafiflemesine, polisin de çok daha önemli olaylara iş gücünü yönlendirmesini sağlayacak. Kırmızı ışık ihlalleri dahil, kamuya açık alanlara kurulabilecek, her türlü bilişim sistemini yasa kapsayacak.” KAMUSAL ALANI ÇEKECEK TÜM KAMERALAR İÇİN İZİN ALINACAK “Yurtdışında seyahate gittiğinizde ortada polis falan görmezsiniz, çünkü kamusal alanlar 7/24 kameralarla gözetlenmektedir.” diyen Tekeli, tüzel kişiler ve şirketlerin de kamusal alanı çekecekse, yasaya bağlı olacağına dikkat çekti. Tekeli, evin duvarından itibaren, dış mekânı, kaldırımı kaydeden kameraların da sisteme dahil olması ve izinlendirilmesi gerektiğine işaret etti. Tekeli, ancak yasanın öngördüğü şekilde kamera takılabileceğini, bunun Kurul tarafından izinlendirileceğini, bu izni tamamlamak için son günün 23 Ekim 2019 olduğunu vurguladı. “Şu anda kamu kurum ve kuruluşları da dahil, tüzel kişi veya şirketlerin kurmuş olduğu kamera sistemlerinin bildirilmemesi durumunda 3 aylık Asgari Ücret veya 1 yıla kadar hapislik cezasına tabi olduğunu söylemek isterim. Bunların 23 Ekim 2019 tarihine kadar kayıt altına alınması zorunlu bunu da sizin aracılığınızla bildirmek isterim. İlgili polis karakoluna veya polis müdürlüklerine baş vursunlar. Birisi eğer alıp bahçesine kamera kurmuşsa ona karışamayız ama, Yasa bize kamusal alanı, kaldırımı veya yolu gören her cihazın kayıt altına alınmasını emrediyor. Bir de şunu ilave edeyim, bizim Kurulumuz birtakım izinlendirmeleri yapıyor onları basında ve Başbakanlığın web sayfasında vs. yayınlıyoruz ama bir de İtiraz Kurulumuz vardır. Kurulacak herhangi bir kameraya veya görüntüleme sistemine kurum veya herhangi bir itirazı olan tüzel kişiler 15 günden 6 aya kadar bir sürede itirazlarını yapabilecek… Birisi çıkıp “Benim komşum bir kamera kurdu, ama benim bahçemi de kaydediyor” diyebilir. İncelemeyi yaparız, görüntüleri görürüz, itirazı değerlendirir ve gereğini yaparız. Zaten kameranın olduğu adres de kime ait olduğu da Başbakanlık web sitesinde olur, basına yansır. Nerede olduğu bilinir. Kamerayı kuran A kişisi de itirazı olan B kişisi de bunları görür.” Tekeli, “Bir suç unsuru olduğunda bizim elimizde bir data (veri) olması lâzım ki, hangi noktada kamera vardır, izleme vardır bunların bilinmesi gerekir, suçluya böylece daha erken sürede ulaşılır.” dedi. ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ KONUSUNDAKİ ENDİŞELER Kent Güvenliği Yönetimi Sistemi tartışılırken, özel hayatın gizliliği konusunun da gündeme geldiğinin ve tartışıldığının hatırlatılması üzerine Tekeli, “Bu doğru, çekinceler var ancak tüm bunlar göz önünde bulundurularak, Anayasa’nın da ilgili maddesi gereği özel hayatın gizliliği ilkesine bağlı kalındı.” yanıtını verdi. Tekeli, Yasanın 14. Maddesinin 1. Fıkrası ve aynı zamanda Anayasa’nın 19. Maddesinin 1. Fıkrasının da gereği olan özel hayatın ve alanın gizliliği ve kişisel verilerin korunmasını emreden maddeleri ihlal edecek polis veya diğer kişilerin yüksek maddi cezalar ve hapis cezaları ile cezalandırılmasının öngörüldüğünü aktardı. VERİLER 3 AY SÜREYLE, BİR MERKEZDE SAKLANACAK Verilerin maksimum 3 ay belli bir merkezde saklanacağını söyleyen Erhan Tekeli, “bunlara sadece amirlikte görevli polis ve bir suç söz konusuysa soruşturma memurları erişebilecek. Bunlara ihtiyaç duyulması halinde mahkeme (savcılık) da dahil olabilecek.” ifadesini kullandı. SİSTEMİN BU YIL HAYATA GEÇİRİLMESİ HEDEFLENİYOR Kent Güvenlik Sistemi’nin bu yıl içinde hayata geçmesini öngördüklerini bildiren Tekeli, Türkiye’den bir heyetin de adaya geldiğini ve bazı noktalardan görüntü kayıtları alıp, teknik analizlerin yapıldığını anlattı. Tekeli sözlerini şöyle sürdürdü: “İlk olarak 2019 yılında Lefkoşa ve Girne’de hayata geçmesi. İlerleyen yıllarda bunun diğer kentlere de yayılması gerçekleşecek. Aynı zamanda çok büyük maddi külfeti var… İlk etapta suç unsuru ve trafik akışının bol olduğu mekânlarda düşündük. Ana arterleri tutmak önemli. Örneğin bir aracın ana arterleri kullanmadan kaçışı çok da mümkün değildir. Ana arterleri kapsama alanına aldığınızda, bu suçlunun çok daha kısa sürede yakalanabilmesi demektir. Konu bir tek suç ve suç unsuru değil tabii, araçların sigortasından seyrüseferine kadar her şeyini görebileceğiniz bir sistemden bahsediyoruz.” SİSTEM SUÇLARIN ÖNLENMESİ AÇISINDAN CAYDIRICI “Meselâ Lefkoşa’da Türk Hava Yolları binasının olduğu yerde Cafe S’in olduğu yerde bir tane kamera var 7/24 çekim yapar ve muazzam bir hafızası var” diyen Tekeli, “Orada kamera olduğu bile belli değil baktığınızda ama hem sürati kaydeder hem gün boyu kayıt yapar. Normal sabit kameralar da sadece hız limitini aştığınızda devreye girer ve flaş patlatır.” şeklinde konuştu. Sistemin, dünyadaki birçok ülkede, özellikle Avrupa ve Amerika’da, ana arterlerde, kamuya açık alanlarda, meydanlarda, yaya alt geçitlerinde yaygın olarak kullanıldığını kaydeden Erhan Tekeli, “çok farklı suçlara sekte vuran ve çok caydırıcı olan bir unsurdur. Kamuya açık diye otobüslere trenlere dahi konmuştur ve çok duyduğumuz o suçların önüne geçilmiştir” dedi. Haber: Raif Uzkan Fotoğraf: Hüseyin Sayıl