Dünya Sağlık Örgütü, sigaranın zararları konusunda toplumsal farkındalık yaratmak amacıyla tam 34 yıl önce 9 Şubat’ı Dünya Sigarayı Bırakma Günü ilan etti. Yeşilay, bugüne dikkat çekmek için "Koronavirüs sigara içeni sever" mesajıyla sigara içenleri sigarayı bırakmaya davet ediyor. Yeni bir yaşama başlangıç olarak görülen bu önemli gün vesilesiyle Doç. Dr. Aslı Görek Dilektaşlı, sigara-koronavirüs ilişkisine dair merak edilen soruların yanıtlarını Hurriyet.com.tr'ye verdi. Salgın döneminde sigarayı bırakmak ekstra önem taşıyor mu? Bugün hepimizin bildiği gibi, herhangi bir tipte tütün ürünü kullanımı doğrudan kalp-damar hastalıkları ve solunumsal hastalıklara bağlı yaşam kaybı riskini artırmaktadır. Covid-19, hem kalp-damar sistemine hem de solunum sistemine doğrudan hasar verir. Dolayısıyla, tütün ürünü kullanımına bağlı gelişen bu hastalıklar, ağır Covid-19 hastalığı için doğrudan birer risk faktörüdür. Tütün kullanımı, KOAH ve akciğer kanseri gibi pek çok solunum sistemi hastalığı gelişimine yol açar. Diğer yandan tütün dumanı, solunum yollarımızdaki koruyucu mekanizmaları bloke ederek, alt solunum yolu enfeksiyonu gelişimini kolaylaştırır. Bu nedenle, tütün ürünü kullanımı, Covid-19 için önemli bir risk faktörüdür. Tütün ürünü kullanımı ve sigara, bağışıklığı farklı mekanizmalarla zayıflatarak, solunum yolu enfeksiyonlarında risk artışına yol açar. Sigara içenlerde Covid-19, hastalığın ağır seyretmesi, solunum cihazına bağlanma ve ölüm için net bir risk faktörü olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle sigara ve tüm tütün ürünlerinin kullanımının süratle terk edilmesi gerekir. Peki, koronavirüs atlatan kişilerin sigara içmeye devam etmesi ne gibi sonuçlar doğurur? Tütün, akciğer ve solunum yollarına zarar veren çok sayıda kimyasal madde içerir. Covid-19 da başta akciğer olmak üzere birçok organda doku hasarına neden olur. Covid-19 sırasında veya sonrasında sigara içmek yangına körükle gitmek demektir. Bu bireylerin, solunum fonksiyonlarında anlamlı düzeyde kayıplar izlenmektedir. Covid-19, akciğerlerde kalıcı hasarlar bırakabilir mi, bu konuda araştırmalar ne diyor? Bu konuda tüm dünyada bir yılı aşkın süredir biriken gözlemler ve yapılan araştırmalar, Covid-19’un akciğerlerde kalıcı hasara yol açabildiğini gösteriyor. Hastalığın atlatılmasından sonra süren nefes darlığı, halsizlik, kas güçsüzlüğü ve günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlanma gelişebiliyor. Bu bireylerin solunum fonksiyonlarında anlamlı düzeyde kayıplar izleniyor. Ayrıca klinik gözlemlerimiz, tıp literatürüne paralel olarak akciğer sertleşmesi (fibrozisi) olarak adlandırdığımız kalıcı yapısal değişikliklerin de gelişebildiğini gösteriyor. Bu noktada sigara içimi, akciğer fibrozisi ile seyreden hastalıklar için yıllardır bilinen bir risk faktörü olarak da karşımıza gelmektedir. Post-covid dediğimiz, Covid-19 sonrası sekeller (sekel: bir hastalıktan sonra yerleşip kalan doku veya işlev bozukluğu) ile takip edilen çok sayıda hasta vardır. Covid-19 geçiren biri asla tütün ve nikotin ürünü kullanmamalıdır. SİGARA İÇENLERDE BELİRTİLER DAHA AĞIR Sigara içenlerin koronavirüse yakalanma riskinin daha az olduğuna dair iddialar var. Bununla ilgili ne söylemek isterseniz? Koronavirüsler insan hücresine, hücre yüzeyinde bulunan ACE2 reseptörü olarak bilinen bir hücre yüzey anahtarına bağlanarak bulaşabilir. Bu iddiaların tam tersine, sigara kullanan bireylerde koronavirüs için anahtar olarak tabir ettiğimiz ACE2 reseptörü daha fazla sayıda bulunmaktadır. Pandemi başlangıcından bu yana tüm dünyada biriken bilgi, gözlem ve araştırma sonuçları, sigara içenlerde Covid-19’un ilerleme ve ağır hastalık gelişme riskinin 2,2 ile 2,4 kat fazla olduğunu göstermiştir. Ülkemizdeki bilim insanlarının dünya verilerini derleyerek yaptığı bir başka meta analiz de sigara içenlerde belirtilerin daha ağır olduğunu ortaya koymuştur. Ülkemiz verilerine bakılacak olursa, Türk Toraks Derneği’nin ülkemizde çok sayıda merkez verilerini derlediği geniş ölçekli gözlemsel kayıt çalışmasında, aktif sigara içimi ile Covid-19 ölüm riskinin 3,77 kat arttığı saptanmıştır. Koronavirüs salgını sigarayı bırakma motivasyonunu arttırdı mı? Koronavirüs salgını süresince insanlarda kuvvetli bir sağlıklı yaşam kaygısı gelişti. Bu düşünce sigara ve tütün ürünlerinin de bırakılması yönünden önemli bir itici güç oluşturdu. Ancak bu dönemde tütün ürünü kullanan bireylerin küçük bir bölümü tütün ürünü kullanmayı bırakabildi. Bu süreçte yaşanan izolasyon, kapanma kısıtlılığı, iş kaybı korkusu, ciddi ve ölümcül bir hastalık tehdidi karşısında yaşanan korku gibi durumlar, tütün ürünü kullanımını arttıran faktörler olarak karşımıza geldi. Tütün endüstrisi, dünya ekonomisinin ciddi bir şekilde sarsıldığı şu dönemde bile, kârlılığını arttırabilen birkaç endüstriden biri oldu. Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta neler olur? Sigarayı bırakan kişinin sağlık anlamındaki kazançları neler? Sigara bırakmayı takip eden dakikalar içerisinde vücutta olumlu değişiklikler başlar. Bırakmayı takiben 20'nci dakikada kalp hızı düşer, tansiyon normale inmeye başlar. 12'nci saatte kandaki karbonmonoksit düzeyi azalır ve normale döner. 2'nci günde koku ve tat duyusu geri gelir. 1'inci ayda solunum fonksiyonları iyileşmeye başlar. 9'uncu ayda akciğer hücrelerinin üzerinde soluk borularını temizlemeye yarayan tüysü yapılar tekrar çalışmaya başlar. 1'inci yılda kalp krizi riski yarı yarıya iner. 5'inci yılda atar damarlar yeniden normal çaplarına dönmeye başlar. 10'uncu yılda ağız, soluk borusu ve pankreas kanseri riski çok düşer, akciğer kanseri riski yarıya iner. 20'nci yılda akciğer hastalıkları ve kanser riski hayatında hiç sigara içmemiş bir bireyin seviyesine iner. Sigarayı bıraktıktan sonraki süreçte ne yapmalı? Tütün ürünü kullanan bireylerin hepsinde farklı derecelerde nikotin bağımlılığı söz konusudur. Nikotin bağımlılığı tekrarlarla, nükslerle seyreden kronik bir hastalıktır. Kişiler kendilerini kontrol ederek, bir daha eskisi kadar tüketmeyecekleri düşüncesiyle günde sadece birkaç adet ile kullanımlarını sınırlandırabileceklerini düşünmektedir. Oysa bu oldukça kuvvetli bir bağımlılık olan nikotin bağımlılığı için mümkün değildir. Kaldı ki 30 gün süreyle, günde 1 adet sigara içimi sigara bağımlılığı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle sigara veya tütün ürününü bırakan kişi bir daha hiç tütün ürünü kullanmamalıdır. Aksi takdirde hızla eski bağımlılık düzeyine ulaşılır. HÜRRİYET