Ekim 2015’ten beri Türkiye’den deniz altından borularla taşınan suyla su sıkıntısını aşan KKTC’nin yıllık ortalama içme ve kullanma suyu tüketimi 42 milyon metreküp. Bu miktarın ortalama 31 milyonu Türkiye’den gelen sudan, 11 milyonu ise yerel su kaynaklarından karşılanıyor. Dünyanın pek çok ülkesinde temiz su kıtlığı yaşanırken yaklaşık 30 yıl sonra su sıkıntısı çeken ülkelerin sayısının 54’e, insan sayısının da 3,76 milyara yükseleceği tahmin ediliyor. Bu nedenle uzmanlar suyun bilinçli ve idareli kullanılması gerektiğini vurgulayarak “Hiçbir kaynak sonsuz değildir. Suyumuzu idareli kullanalım” diyor. Su İşleri Dairesi Müdürü Tarkan Çeki, dünyada giderek büyüyen tatlı su sorununa ve tatlı su kaynaklarının önemine dikkat çekmek, ayrıca bu kaynakların sürdürülebilir yönetimine odaklanılmasını sağlamak amacıyla BM tarafından kabul edildiği 1993’ten beri kutlanan “22 Mart Dünya Su Günü”nde TAK’ın sorularını yanıtladı. Çeki, ülkenin su kaynakları hakkında bilgi verdi ve halka su tüketimi konusunda uyarılarda bulundu. KKTC’nin bir ada ülkesi olmasından dolayı su kaynakları bakımından fakir ülkeler sınıfına girdiğini söyleyen Çeki, Türkiye’den KKTC’ye borularla deniz altından su temin projesiyle yılda 75 milyon metreküp suyun ülkeye ulaştığını hatırlattı. “KURAK GEÇEN YILLARLA YERALTI SU KAYNAKLARI KULLANILAMAZ HALE GELDİ” Çeki, bu projenin hayata geçmesinden önce su ihtiyacının büyük ölçüde yeraltı su kaynaklarından ve deniz suyu arıtımından karşılandığını kaydetti. Kurak geçen yıllar neticesinde yeraltı su kaynaklarının nicelik ve nitelik yönünden birçok bölgede kullanılamaz ve yetersiz hale geldiğini söyleyen Su İşleri Dairesi Müdürü Çeki, Türkiye’den su gelmesiyle büyük ölçüde rahatlama sağlandığını vurguladı. Çeki, şu an itibarıyla KKTC’nin yıllık ortalama içme ve kullanma suyu tüketiminin 42 milyon metreküp olduğunu ve bunun ortalama 31 milyon metreküpünün Türkiye’den gelen sudan, 11 milyon metreküpünün ise yerel su kaynaklarından karşılandığını açıkladı. Su Dairesi Müdürü Çeki, Türkiye Devlet Su İşleri Müdürlüğü tarafından çıkılacak 245 kilomerelik boru ihalesi tamamlandığında yerel su kaynaklarının kullanımının daha da azalacağını söyledi. EN YÜKSEK DOLULUK YÜZDE 98,54’LE ARAPKÖY AYANİDERE GÖLETİNDE Ülkedeki göletlerin durumuyla ilgili soruları da yanıltayan Çeki’nin verdiği bilgiye göre, 17 göletten ikisinin şubat ayı itibarıyla su kapasitesi ölçülemeyecek kadar düşük. Geri kalan 15 göletten en yüksek doluluk oranı yüzde 98,54 ile Arapköy Ayanidere göletinde ölçüldü. İkinci sırada yüzde 90,76 ile Gönendere göleti ve üçüncü sırada da yüzde 88,5’le Akdeniz göleti yer alıyor. Su İşleri Dairesi’nin verilerine göre şubat ayı ölçümlerinde en düşük su tutma oranı yüzde 30,75 ile Dağyolu Üçparmakdere göletinde saptandı. Su İşleri Dairesi Müdürü Tarkan Çeki, tarımda su ihtiyacının büyük oranda yeraltı su kaynaklarından çok azının ise göletlerden karşılandığını belirterek göletlerin ayrıca yeraltı su kaynaklarını besleme amaçlı kullanıldığını anlattı. “TÜRKİYEDEN GELEN SU BÜYÜK ÖLÇÜDE TÜM KKTC’YE ULAŞTI” Su İşleri Dairesi Müdürü Tarkan Çeki, 17 Ekim 2015'te KKTC’nin uzun vadeli su ihtiyacının karşılanması için hayata geçirilen ve “Asrın Projesi” olarak nitelenen Türkiye’den deniz altından borularla gelen suyun dağıtımı konusunda son veriler ve sulama amaçlı kullanıma ne zaman geçileceğine dair sorular üzerine şöyle konuştu: “Türkiye’den KKTC’ye Su Temin Projesi ile gerek direkt proje kapsamında yapılan bağlantılar gerekse Su İşleri Dairesi’nin çalışmalarıyla yapılan düzenlemeler ve projelerle KKTC geneline büyük ölçüde su ulaşmış durumdadır. Devlet Su İşleri ve Su İşleri Dairesi istişare içerisinde suyun dağıtımı için çalışmaktadır. Projesi tamamlanan ve bu yıl içerisinde ihalesi yapılması planlanan II. Etap Proje’yle de yerel kaynaklardan su sağlanan bölgelere de proje kapsamında suyu ulaştırıp yerel kaynakların da gelişmesine olanak sağlanacaktır. SULAMA PROJESİNDE TÜNEL İNŞAATININ YAKLAŞIK 5 BİN METRESİ TAMAMLANDI Sulama proje çalışmaları devam etmektedir. Tünel inşaaatının 4 bin 950 metrelik kısmı tamamlanmıştır. Projenin diğer etabı için proje çalışmaları tamamlanmış olup proje ihale aşamasındadır.” 2021 TEMASI “SUYUN DEĞERİ” Su İşleri Dairesi Müdürü Tarkan Çeki, dünyada temiz su kıtlığına ve var olan kaynakların önemine dikkat çekmek, tatlı su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimine odaklanılmasını sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler-Su (UN-Water) tarafından organize edilen Dünya Su Günü kutlamalarında 2021 yılının temasının “Suyun Değeri” olduğunu belirtti. Dünyada kişi başına su tüketiminin yılda ortalama 800 metreküp civarında olduğunu ve dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 20'sine karşılık gelen 1.4 milyar insanın yeterli içme suyundan mahrum, 2,3 milyar kişinin ise sağlıklı suya hasret olduğunu vurgulayan Çeki, şu bilgileri paylaştı: 2050’DE 54 ÜLKE VE 3,76 MİLYAR İNSAN SU SIKINTISI ÇEKECEK” “Buna ek olarak, 2050 yılında su sıkıntısı çeken ülkelerin sayısı 54'e, bu şartlarda yaşamak zorunda kalan insanların sayısı 3.76 milyara yükseleceği yapılan çalışmalardan da görülmektedir. Halkımız, suyun yokluğunu bilen bir halktır. Suyun bilinçli ve idareli kullanılması gerekmektedir. Hiçbir kaynak sonsuz değildir. Suyumuzu idareli kullanalım.” KKTC’de su kullanımında yapılan yanlışların neler olduğu sorusunu da yanıtlayan ve uyarılarda bulunan Tarkan Çeki, suyun projelendirme amacına uygun kullanılması gerektiğini vurguladı; “Özellikle içme-kullanma suyu için yapılan bir projeden sulama vb. işler için su kullanılırsa proje amacından sapmış olur ve içme ve kullanma suyu yetersiz kalır, bölge sakinlerini su sıkıntısına sokar” dedi. SANİYEDE BİR DAMLA YILDA 6 TON SU KAYBI Çok fazla önemsenmese de saniyede bir damla damlatan bir musluğun yılda yaklaşık 6 ton su kaybına yol açtığını, sifonun ise ortalama 8 ton suyu boşa harcadığını kaydeden Çeki, “Suyumuzu bilinçli kullanmak hem aile bütçemize, hem ülke ekonomisine, hem de gezegenimize iyilikte bulunmaktır. Böylece su kaynaklarının uzun vadeli kullanımı mümkün olabilir ve gelecekte susuzluk sorunuyla karşılaşmayız” diye konuştu. Çeki, geçen yıl Ocak ayında Su Temin Projesi kapsamında deniz geçişinde meydana gelen arızadan dolayı yaşanan su sıkıntısının suyun değerini bir kez daha anlamayı sağladığını vurguladı. Pandemi sürecinde bulunulduğu için bu yıl Dünya Su Günü nedeniyle yapılması planlanan yüz yüze aktiviteler ve bilgilendirmelerin uygulamaya alınamadığını kaydeden Çeki, özellikle okullardaki öğrencilere yönelik suyun önemi ve bilinçli kullanımı için tasarlanan aktivitelerin de derslerin online devam etmesinden dolayı iptal edildiğini bildirdi. Haber: Özgül Gürkut Mutluyakalı