Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) ve Dr. Fazıl Küçük Vakfı iş birliği ile 4-5 Mayıs 2018 tarihlerinde, Girne Oscar Otel’de gerçekleştirilen, “KKTC İçin İdeal Yönetim Sistemi Tartışmaları kapsamında, Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem Çalıştayı” ilk gün gerçekleştirilen sunumlar ve son gününde gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantıları ile sona erdi. Ülkenin önde gelen siyaset bilimcileri, kamu yönetimcileri, yeni ve eski siyasetçileri, parti temsilcileri, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, uzmanlar, medya temsilcileri ve aydınların katılımı ile gerçekleştirilen toplantılarda; Mevcut parlamenter sistemin sorunları nelerdir? Mevcut parlamenter sistemin verimli bir yapıya ulaşması mümkün mü? KKTC İçin Başkanlık Sistemi Uygun Olur mu? Avantajları ve Dezavantajları nelerdir sorularına yanıtlar arandı. Mevcut Parlamenter sistemin sorunları üzerinde mutabakata varıldı. Mevcut parlamenter sistemin sorunları nelerdir konusunda çalıştay katılımcıları ortaya koydukları düşüncelerle mutabakata vardılar ve sorunları şu başlıklar altında topladılar; Patronaj sistemi Kamu görevlileri ve siyasal elit içerisinde liyakat eksikliği ve atamaların siyasi pozisyona göre gerçekleştirilmesi Mevcut sistem yapısına, siyaset anlayışına ve siyasetçiye olan güvenin azalmış olması Milletvekillerinin, vatandaşın kişisel talepleri doğrultusunda yönetimle vatandaş arasında aracı rolü üstlenmeleri nedeniyle kendi asli görevlerini yerine getirme konusunda zorluklar yaşamaları Kuvvetler ayrılığı bağlamında, yasama ve yürütmenin iç içe geçmiş yapısı sebebi ile şeffaflık ve hesap verilebilirliğin gereken seviyede olmaması, özellikle denetim konusunda çok ciddi sorunlar yaratması Meclisin üyelerinden bir kısmının bakan olması dolayısıyla yasama faaliyetlerinde yetersiz kalması Hükümetlerin ömrünün kısa olması bununla birlikte sürekli gerçekleşen kabine değişiklikleri sebebiyle ekonomik, siyasal ve sosyal yaşamın öngörülebilirliğini yitirmesi İstikrarsızlıklar Seçilmişlerin bakanlık beklentilerinin parti içi istikrasızlıkları artırması, parti içi istikrasızlıkların hükümet performanslarına yansıtılması. Küçük değil çok önemli ve büyük reformlar gerekli. Katılımcıların büyük bir bölümü sorunların giderilmesi için mevcut sistemin büyük ve köklü reformlarla yeniden yapılandırılmasının veya kökten bir sistem değişikliğine gidilip başkanlık sistemine geçilmesinin uygun olacağını belirttiler. Katılımcılar aynı zamanda mevcut yapı ile devam edilmesinin artık sürdürülebilir olmadığı noktasında birleştiler. Başkanlık sistemine destek verenler istikrarı işaret etti. Gerçekleştirilen çalıştayda Sistem değişikliğini savunan ve Başkanlık Sistemini alternatif model olarak ortaya koyan katılımcılar; KKTC’de siyasi sistemdeki tıkanıklıkların aşılması Kötü yönetimin azaltılması Hesap verebilirlik ve öngörülebilirliğin geliştirilmesi Nepotizm ve liyakat eksikliğinin azaltılması Yasama organını oluşturan milletvekillerinin kendi asli işlerine daha fazla zaman ayırması Yönetim erkinin seçilmiş başkanın yönetimi altında daha hızlı karar alabilmesinin sağlanması ve Başkanlık Sisteminin Siyasal istikrarın sağlanması yolunda önemli bir araç olabileceği vurgusunu yaptılar. Diğer yandan, çalıştayda direk sistem değişikliğine gitmek yerine öncelikle mevcut parlamenter sistemin iyileştirilmesi noktasında fikir beyan edenler ise; Anayasa, yasama, yürütme, yargı ve katı kuvvetler ayrılığının sağlanması, seçim sistemi, siyasal partiler yasası noktalarında çok ciddi reformlara ihtiyaç duyulduğunu ortaya koydular. TEK BAŞINA SİSTEM DEĞİŞİKLİĞİ YETERSİZ KALABİLİR, ZİHNİYET DÖNÜŞÜMÜ DE GEREKLİDİR. Çalıştay katılımcıları, başkanlık sistemine geçişin tek başına tespit edilen sorunları çözmekte yetersiz kalabileceği, hükümet sistemi değişikliğiyle beraber seçim sisteminde, merkezi yönetim yerel yönetim ilişkilerinde, kamu yönetim ve denetim sistemi ile devletin rol ve fonksiyonlarında da ciddi reformlar yapılmasına ihtiyaç duyulacağını düşündüklerini ortaya koydular. Sistem dönüşümünün yanında zihniyet dönüşümü de gerekli. Düzenlenen çalıştayda, hükümet sisteminde ve idarenin yapı ve işleyişinde gerçekleştirilecek reformların bir zihniyet dönüşümü ile birlikte düşünülmesinde fayda olduğu; çünkü KKTC’de yaşanan siyasi sorunların çoğunun en az sistem kadar yönetim zihniyetiyle de ilgili olduğu ortaya koydular. Katılımcılar, Çalıştayı faydalı ve yerinde bir girişim olarak değerlendirdi. “KKTC İçin İdeal Yönetim Sistemi Tartışması: Başkanlık Sistemi ve Parlamenter Sistem Çalıştayı” katılımcılar tarafından son derece faydalı bir girişim olarak değerlendirilerek, KKTC’nin önemli kamusal sorunlarının bu tür çalıştaylarda ele alınmasının gerekliliği üzerinde mutabakata varmışlardır. Sistem tartışmaları konusunu bütünlüklü ve tüm boyutları ile ele almak için yeni çalıştaylar da yapılmalı. Konunun çok geniş kapsamlı olması ve tüm paydaşların katılımıyla her bir boyutunun detaylı olarak ayrı çalıştaylar yoluyla incelenmesi ve sonuçlarının rapor halinde kamuoyuna ve karar vericilere sunulması konusunda genel bir görüş birliği ortaya çıktı. Kapanış Sunumunu Doç. Dr. Deniz İşçioğlu yaptı. Çalıştayın bitmesi ve ön sonuç raporunun hazırlanmasının ardından kürsüye çıkan DAÜ İşletme ve Ekonomi Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Deniz İşçioğlu tüm masalardan gelen verilerle ortaya çıkan metni kamuoyu ile paylaştı. Çalıştay’ın geniş raporunun önümüzdeki süreçte tamamlanacağını söyleyen Doç. Dr. İşçioğlu, raporun hazırlanmasından hemen ardından tam sonuç raporunun bir basın toplantısı ile kamuoyuna aktarılacağını söyledi. Çalıştay’ın kapanış konuşmasını Dr. Sibel Siber yaptı. Kapanış konuşmasını yapmak üzere söz alan Dr. Fazıl Küçük Vakfı Onursal Başkanı Dr. Sibel Siber, Çalıştay’a katılan ve katkı sağlayan herkese sonsuz teşekkürlerini iletirken, ortaya çıkan sonuçların açıkça mevcut sistemin sürdürülebilir olmaktan çıktığı vurgusunda birleştiğini söyledi. Karar vericilerin bu sonuçları dikkatle inceleyerek Kıbrıs Türk Halkı’nın önünü açmak adına ihtiyaç duyulan adımları atacağına duyduğu inancı da dile getiren Dr. Siber, ülkenin daha fazla zaman kaybete lüksünün olmadığının da altını çizdi.
