Özlem Çimendal
Yeni Bakış’a konuşan Ekonomist Okan Veli Şafaklı, “Krizleri fırsata çevirmeliyiz. Krizlerin olmadan önce ve olduktan sonraki negatif etkilerinin pozitife çevrilmesi anlamında birtakım önlem teknikler var” dedi.
“KKTC şu bir devalüasyondan geçiyor”
KKTC’nin şu anda bir devalüasyon (paranın değer kaybı) içerisinden geçtiğini ve kriz yaşadığının bilinen bir gerçek olduğunu anlatan Şafaklı, “Ülkede bir kriz var ve paramız değer kaybediyor. İthalata dayalı bir ülke olduğumuz için doğal olarak girdilerimiz de artıyor. Girdiler de artarken, ekonomi zarar görüyor” dedi.
“İhracatımızı artıramıyoruz”
Buna karşın KKTC’nin ihracatını artıramadığına da dikkat çeken Okan Veli Şafaklı, “İhraç ettiğimiz ürünler de bu ithal ürünlere bağlı. İthal ürünlerimizde esneklik de önemlidir. Paranın değer kaybı demek bizim ithalatın pahalılaşması, ihraç ürünlerimizin de yabancılarca ucuzlaşması demektir. Ürünler esnek değilse ne kadar ucuzlasa da talep olmaz” diye konuştu.
“İhracımız tarım ürünüdür”
İthal edilen ürünlerin yakıt ve araç, ihraç edilenlerin ise tarım ürünleri olduğuna vurgu yapan Şafaklı, “İşlenmiş tarım ve süt ürünlerimizdir ihracat ettiklerimiz. Bunların da fiyatı ve üretimi fiyata göre şekillenmiyor. Bu da paramızın değer kaybına nazaran ihracatımızı arttırmıyor” diye konuştu.
“Kısa vadede turizm ekonomik olarak önemli kaynak”
Krizin fırsata çevrilmesindeki en can alıcı lokomotif sektörün turizm olduğuna dikkat çeken Şafaklı, “Turizmde kısa dönemli turist çekme operasyonu şu anki kriz döneminde ülke ekonomisine can suyu olabilir. Turizmi Avrupa ve diğer dünya ülkeleri için cazip hale getirmeliyiz. Bunu avantaja çevirebilirsek büyük bir katkı sağlayabiliriz” şeklinde konuştu.
“Kuzey’den Güney’e kayan bir ekonomi var”
Kuzey’den Güney’e kayan ekonomiye de işaret eden Şafaklı, “Bugün bir ticaret kayması söz konusudur. Belli ürünlerde olan fiyat farkının dışında Güney’e göre Kuzey oldukça ucuzdu. Dövizin yükselişi ve TL’nin değer kaybından sonra ise arada fiyat farkı olan ürünler de dahi fark ortadan kalkarak fiyatlar anlamsızlaştı” ifadelerini kullandı.
“Güney cazibesini yitirdi, ürünleri daha pahalıya alıyoruz”
Toplumun son ekonomik gelişmeler ışığında Güney’den alışverişlerin hiçbir avantajı kalmadığı konusunda bilgilendirilmesi gerekliliği üzerinde duran Şafaklı, “TL’nin değer kaybı dolayısıyla refah seviyesinde de bir düşüş yaşanmıştır. Hal böyle olunca da Güney’den alınan her mal daha pahalıya alınmış olmaktadır. Bu konuda halk bilinçlendirilerek bir farkındalık oluşturulmalıdır” dedi.
“Güney ise Kuzey’den daha ucuza alışveriş yapıyor”
Güney’den gelenler için de bu farkındalığın yaratılması gerektiğini anlatan Şafaklı, Güney’den Kuzey’e alışverişe gelenlerin daha ucuza alışveriş yapacağı gerçeğini vurguladı. Güney’den gelenlerin alışverişlerini oldukça uyguna yapacakları bir Kuzey’i daha yakından tanıması gerekliliği üzerinde duran Şafaklı, “Güney’den gelenler için de Kuzey alışverişte oldukça avantajlı konuma gelecektir” diye konuştu.
“Artık bizim de AVM’lerimiz var”
Kuzey’den Güney’e kayan ekonominin bir diğer nedeninin de Güney’deki AVM’ler olduğuna değinen Şafaklı, “Şimdi bunlara da gerek kalmadı. Kuzey’de de birçok AVM açıldı ve açılmaya devam ediyor. Bunun ön plana çıkarılması gerekiyor bu aşamada” dedi.
“Denetimler insanlar ürkütmeden ve devlete küstürmeden yapılmalı”
Kapıdaki denetimlere de dikkat çeken Şafaklı, kapılarda da caydırıcı amaçlı yapılacak denetimlerin mevcut durumda alışverişle oldukça avantajsız olan Güney’e kayan ekonomiyi Kuzey’de tutmaya yardımcı olacağı görüşünü ifade etti. Şafaklı, yapılan denetimlerin de insanları ürkütmeden ve devletine karşı küstürmeden yapılmasının önemine de işaret etti.
“Elektronik eşyalardaki fiyat farkı kapandı”
Güney’den alınan mallarda özellikle de elektronik eşyalardaki fiyat farkının azaldığını ve bu malların garanti, gümrük beyanı ile KKTC fiyatları ile bire bir eşitlenmesine neden olduğuna dikkat çeken Şafaklı, “Kuzey’den Güney’e elektronik eşya geçirilemiyor, gümrüğe beyan edildiğinde de aradaki fiyat farkı ortadan kalkıyor. Bizim ise Güney’den kaçak yollardan getirdiğimiz ürünler ucuz oluyordu. Ancak son dövizdeki yükselişle birlikte bu ortadan kalktı.
“KKTC’deki tarım ürünlerine güven duyulmuyor”
Güney’e kayan ekonominin bir diğer etkeninin ise KKTC’deki tarım ürünlerine duyulan güvensizlik olduğunun da altını çizen Şafaklı, “Yaptığımız bir araştırmada, ülkedeki tarım ürünlerine tahlil ve analizler noktasında güven olmadığı yönünde bir sonuç çıkmıştı. Bu da son zamanlarda Tarım Bakanlığı’nın periyodik olarak yayınladığı tahlil sonuçlarıyla bu yavaş yavaş aşılıyor” şeklinde konuştu.
“Güney kapılarındaki küçük düşürücü muameleler önlenmeli”
Güney kapılarındaki kontrollerin insanları rahatsız edici ve küçük düşürücü biçimde yapıldığı örneklerinin de var olduğuna dikkat çeken Şafaklı, “Kapılarda bazen Güney’e geçişlerde poşetler yerlere dökülerek kontrol yapılıyor. Bu tarz yaklaşımların da yapılacak girişimlerle önlenmesi gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
“Kısa vadede kriz fırsata çevrilebilir”
Kısa vadede krizin başlıca sektörlerle fırsata çevrilebileceğinin yanında yapısal reformların hayat bulması için çalışmaların da hızlandırılması gerektiğine vurgu yapan Şafaklı, “Kamuda, sağlıkta, bankacılık ve diğer alanlarda reform şarttır. Şu anda krizi yaşıyoruz ve bunları fırsata çevirmenin teknikleri var bunları kullanmalıyız” dedi.
