Soydan, “142 yeterli bir sayı. Daha fazlasına ihtiyaç yok. Zaten yoğun bakımda yüzlü rakamlara çıkarsak ülkede çok ciddi bir salgın var demektir, umarız olmayacak. Elbette yeni, modern bir pandemi hastanesinin yapımından yanayız ama bu düzenlemeler de sağlık için önemli” şeklinde konuştu. Sadece Covid-19 hastalarında kullanılacak tomografi cihazının iş insanlarının katkısıyla alınacağını açıklayarak, işlemler başladığını kaydeden Soydan, “Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi acil servisine de bir tomografi cihazı alacağız, ihaleye çıkacağız” dedi. Diğer uzmanların da sürekli tekrarladığı, “Rehavete kapılmamalıyız. Dikkat etmeliyiz” uyarısını yineleyen Soydan, “Elbette hayat devam ediyor, ekonomik çarklar dönmek zorunda. Gelenler olacak. Biz Sağlık Bakanlığı olarak üzerimize düşeni yapacağız ama vatandaşların da üzerine düşeni yapması gerek. İkinci dalgaya hazır olmalıyız. Olası bir krizi fazla zarar görmeden ancak böyle atlatabiliriz” şeklinde konuştu. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Müdürü ve İki Toplumlu Sağlık Komitesi Eş Başkanı Dr. Cenk Soydan, Türk Ajansı Kıbrıs’a (T.A.K.) açıklamalarda bulundu, pandemi sürecini, olası ikinci dalga hazırlıklarını anlattı, İki Toplumlu Sağlık Komitesi’nin çalışmalarından söz etti. 2005’te Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu’nda ortopedi uzmanı olarak göreve başlayan Soydan, 2016-2019 yılları arasında 3 yıl Başhekim yardımcılığı görevini yürüttü. Soydan, 11 aydır Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi’nin müdürlüğünü, 6 aydır da komitenin eş başkanlığını yapıyor. Zor ve stresli bir süreçten geçildiğini, bu yeni virüs karşısında dünyada olduğu gibi ülkede de heyecan, korku ve stres yaşandığını belirten Cenk Soydan, sağlıkta alt yapı eksikliklerinin giderilmesi ve ilaç temini konusunda Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra kurum, kuruluş ve kişilerin de ciddi çaba gösterdiğini kaydetti. “SÜREÇ İYİ YÖNETİLDİ” Korona virüsle ilgili toplumsal ciddiyetin geç oluştuğunu ancak ilk vakanın Alman bir turistte görülmesiyle hızlı bir reaksiyon gösterildiğini, kapanma sürecine geçişin radikal olduğunu belirten Soydan, “Süreç iyi yönetildi. Yönetilmese bu kadar uzun süre sıfır vakayla kalamazdık” dedi. İnsanların artık daha rahat davrandığını gözlemlediğini belirten Soydan, kapalı alanlardan uzak durulması gerektiğini söyledi, maske, hijyen ve sosyal mesafe kurallarına uyulmasını istedi. “İYİ GİDİYORDUK AMA ÖNLEMLERE UYMAYI BIRAKTIK” Cenk Soydan, “İyi gidiyorduk ama önlemlere uymayı bıraktık. Rehavete kapılmamalıyız. Dikkat etmeliyiz. Elbette hayat devam ediyor, ekonomik çarklar dönmek zorunda. Gelenler olacak. Biz Sağlık Bakanlığı olarak üzerimize düşeni yapacağız ama vatandaşların da üzerine düşeni yapması gerek. İkinci dalgaya hazır olmalıyız. Olası bir krizi fazla zarar görmeden ancak böyle atlatabiliriz” şeklinde konuştu. “Elbette modern bir pandemi hastanesinin yapımından yanayız ama bu düzenlemeler de sağlık için önemli” diyen Soydan, pandemi hastanesinin olmamasının bir eksiklik olduğunu ancak eldeki imkanlar doğrultusunda en iyisini yapmak için çalıştıklarını söyledi. Soydan, pandemi hastanesi yapabilecek ülkelerin bunu yaptığını, yapamayanların vakalar için ayrı giriş ve çıkışı olan temasın kesildiği bir yer ayırdığını belirtti, “Biz de böyle yaptık” dedi. Cenk Soydan, pandemi için nöroloji ve üroloji servislerinin ayrıldığını, nöroloji servisinin şu an ortopedide olduğunu, ürolojinin genel cerrahi bölümüne aktarıldığını ifade etti. Ayaktan Tanı Merkezi’nin üst katının 50 yatak kapasiteli Göğüs Hastalıkları ve Enfeksiyon Servisi olduğunu anımsatan Soydan, burasının izole 44 yoğun bakım yatağı olacak şekilde hazırlandığını dile getirdi. “AYAKTAN TANI SADECE YOĞUN BAKIM OLARAK DEĞİL, COVİD’Lİ HASTALAR İÇİN SERVİS GİBİ DE KULLANABİLECEK” Soydan, Ayaktan Tanı’nın sadece 44 yataklı yoğun bakım değil, yoğun bakım ve Covid’li hastalar için servis gibi de kullanabileceğini söyledi, alt tarafın da ateş polikliniği olduğunu anımsattı. Barış ve Ruh Hastalıkları Sinir Hastanesi’ndeki boş bölümün pandemi için hazırlandığını dile getiren Soydan, buraya 40 yatağın konduğunu, eğer mümkün olursa buraya da yoğun bakım kurarak yatak sayısını 50’ye çıkarmayı istediklerini anlattı. Asemptomatik vakalar için Lefkoşa’da bir yurt kiralandığını belirten Soydan, cihazlar konusunda da bilgi verdi. Soydan, “Sadece Covid-19 hastalarında kullanılacak tomografi cihazı iş insanlarının katkısıyla alınıyor… İşlemler başladı” dedi. Cenk Soydan, tomografi cihazlarının da modelleri olduğunu rakamların bir milyon dolarlara kadar çıkabileceğini, göğüs hastaları için yeterli olacak modelin daha uygun fiyatta olduğunu söyledi. Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu’nda, acil serviste 1, onkolojide 1 olmak üzere 2 tomografi cihazı olduğunu ama onkolojidekinin hastaların da durumu göz önünde bulundurulduğundan Covid’li hastalar için hiç kullanılmadığını belirten Soydan, ana binadaki cihazın da Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) uyarılarına göre ilaçlanıp kullanıldığını kaydetti. Soydan, Sağlık Bakanlığı’nın acil serviste kullanılmak üzere bir tomografi cihazı alacağını, bunun için ihaleye çıkılacağını açıkladı. “142 SOLUNUM CİHAZIMIZ VAR. DAHA FAZLASINA İHTİYAÇ YOK” Soydan, yangından önce hastanede 38 solunum cihazı (ventilatör) olduğunu, yangında ikisinin zarar gördüğünü ve sayının 36’ya düştüğünü belirterek, “Şu anki solunum cihazı sayımız 142. Daha fazlasına ihtiyacımız yok. 108 hastanın 6’sı yoğun bakıma girdi. Yüzlü rakamlara çıkarsak zaten ülkede çok ciddi bir salgın var demektir. Umarız olmayacak” dedi. Solunum cihazlarının 40’ının UNDP’den geldiğini, ülkedeki derneklerin, kurum, kuruluşların ve kişilerin de solunum cihazı alımı için bağışta bulunduğunu kaydeden Soydan, Sağlık Bakanlığı’nın da ihaleye çıkarak 50 tane solunum cihazı aldığını anımsattı. “BU KADAR YARDIM GELEBİLECEĞİNİ DÜŞÜNMEMİŞTİM… İSLAM KALKINMA BANKASI’NDAN DA CİDDİ BİR YARDIM GELİYOR” Soydan, “Bu kadar yardımın gelebileceğini, bu kadar kısa sürede gelebileceğini düşünmemiştim. Toplumsal duyarlılığımız yüksek. Bugün oldu hala arayıp, ‘yardıma ihtiyacınız var mı?’ diye soranlar var, bu mutluluk verici” dedi. Türkiye’den çok ciddi yardımlar geldiğini, gelmeye de devam ettiğini kaydeden Soydan, yakın zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı’na bağlı İslam Kalkınma Bankası’ndan ciddi bir yardım geleceğini açıkladı. Soydan, “Pandemi hastanemiz olsaydı bazı konularda daha rahat davranabilirdik ama pandemi hastanemizin olmaması hizmetlerin aksayacağı anlamına gelmiyor. Hazırlıklar var. Ayaktan Tanı’daki 44 yoğun bakım yatağı önemli bir sayı” dedi. Cenk Soydan, Sağlık Bakanı Ali Pilli ile de her gün konuştuklarını, olası bir ikinci dalga için sağlık görevlilerinin nerde, nasıl çalışacağına dair de program yaptıklarını ifade etti. İlaç konusunda da bilgi veren, gerekli ilaçların İlaç ve Eczacılık Dairesi’nde olduğunu, pandemi sürecinde ilaç sıkıntısı yaşanmadığını belirten Cenk Soydan, ilk başta dünyada da temininde sorun olan Favipiravir’in ülkede bulunduğunu söyledi. “DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ’NÜN TEDAVİ ŞABLONUNU OTURTTUK. ÇOK BAŞARILI HEKİMLERİMİZ VAR” Tedavilerle ilgili de konuşan Cenk Soydan, “Dünya Sağlık Örgütü’nün tedavi şablonunu oturttuk. Çok başarılı hekimlerimiz var” dedi. Sağlık personelinin çabasına dikkat da çeken Soydan, “İnsanlar hastanenin önünden geçmeye korkarken, hemşiresinden doktoruna, işçisinden memuruna hastane personeli canla başla çalıştı” şeklinde konuştu. Sağlık çalışanlarının eylem açıklamasının hatırlatılması üzerine Soydan, “Evet, sağlık çalışanları mutsuzdur, yorgundur, bıkkındır. Zor bir süreçten geçtik, bu zor süreç hala devam ediyor. Uzun saatler mesai yaptılar, ek mesailerini de alamadılar. Haklıdırlar, yanlarındayım ve görüşlerine saygılıyım. Pandemi sürecinde her gün telefonda konuştuk, yeri geldi tartıştık, yeri geldi sohbet ettik. Her zaman iletişim halindeyiz” dedi. “ÇOK KONUŞANLAR, SOSYAL MEDYADA ÇOK YAZANLAR AMA GÖREVE GELMEYENLER” “Kırgınlık yaşadığınız oldu mu?” sorusu üzerine Soydan, “Evet, kırıldıklarım oldu. Göreve çağırdığımız hekimlerden bazıları rapor aldı ve hastaneye gelmedi, kriz anında telefonunu açmayanlar oldu ama nöbetten çıkıp bir telefonumuzla hastaneye dönen hekimler de vardı. Bunlar oluyor. Bunlar her camiada yaşanıyor. Asıl kırıldığım çok konuşanlar, sosyal medyada çok yazanlar ama göreve gelmeyenler…” şeklinde konuştu. Mevsimlik işçi statüsünde hemşire alımı yapılacağıyla ilgili açıklamanın sorulması üzerine Soydan, hemşirelerin covid-19 sürecinde çalışmak için istihdam edileceğini belirtti. Hekim sayısında da eksiklikler olduğunu belirten Soydan, pandemi bölümünde 11 hekimin, yoğun bakımında 2 yoğun bakım uzmanının görev yaptığını anestezi ve yoğun bakım uzmanına ihtiyaç olduğunu dile getirdi. İKİ TOPLUMLU SAĞLIK KOMİTESİ’NİN ÇALIŞMALARI Soydan, İki Toplumlu Sağlık Komitesi’nin çalışmaları hakkında da bilgi verdi, son dönemdeki tek gündemin Covid-19 olduğunu dile getirdi. Cumhurbaşkanlığı himayesinde 2008 yılında kurulan komitenin şubat ayından beri eş başkanlığını yürüttüğünü dile getiren Soydan, pandemi nedeniyle yüz yüze üç toplantı yapabildiklerini ancak BM nezdinde birçok video konferans gerçekleştirdiklerini, önümüzdeki hafta da böyle bir toplantı yapacaklarını ile getirdi. “YANGINDA BENİ İLK ARAYAN EŞ BAŞKAN LEONIDAS’TI” Soydan, “Komite üyeleriyle her gün haberleşiyoruz… İlaç temini, Güney’e gelen yolcuların Kuzey’e getirilmesi gibi önemli işleri istişareyle hallettik. Ve hep söylerim, hastanede yangın çıktığında ‘bir şeye ihtiyacınız var mı?’ diye beni arayan ilk arayan Eş Başkan Leonidas’tı” dedi. Cenk Soydan, pandemi sürecinde istişarelerle Larnaka Havalimanı’ndan Ledra Palas sınır kapısına, oradan da ülkedeki karantina merkezlerine aldırdıkları kişi sayısının 100’ü bulduğunu belirtti. Soydan, kanser tedavisi gören bir çocuğun ilacını burada da Türkiye’de de bulamadıklarını, komitenin girişimleriyle bu ilacın temin edildiğini, Güney’de tedavi gören birçok hastanın reçetesini de tedarik ettiklerini kaydetti. “GÜNEY’DEKİ DURUM ŞİMDİ İYİ…UÇUŞLARIN BAŞLAMASIYLA TEDİRGİNLİK ONLARDA DA ARTTI” Cenk Soydan, Güney’deki durumun şimdi iyi olduğunu, uçuşların başlamasıyla tedirginliğin onlarda da arttığını ifade ederek, Güney’de de ülkelerin kategorilere ayrıldığını, yolcuların bu kategoriler için belirlenen uygulamalara tabi tutulduğunu, A kategorisinde hiçbir şey uygulanmadığını, diğer kategorilerde testin ve karantinanın söz konusu olduğunu belirtti. Soydan, “Güney’in alt yapısı ve maddi imkanları güçlü. Yardımları fazla . Bu süreçte onlar da başarılı oldu ama hasta sayıları fazlaydı” şeklinde konuştu. (DR. BURHAN NALBANTOĞLU’NDAKİ DURUM)… 6’LI KOĞUŞ SİSTEMİ DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE KALMADI… LEFKOŞA’YA YENİ HASTANE ŞART” Öte yandan Soydan son olarak da sağlıkta amiral gemi olarak nitelendirilen Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesiyle ilgili açıklamalarda bulundu. Soydan, şunları kaydetti: “Düzeltmesi gereken şeyler var. Lefkoşa Hastanesi yeterli değil. Genelde yoğun bakımdaki yatak sayısı konuşuluyor ama sorun sadece bu değil. 1978’de 250-300 kişiye hizmet vermek üzere yapılan hastane artık talebe cevap vermiyor, ilave odalarla yatak kapasitesi 550’ye kadar çıkarıldı ama doluluk oranı yüksek. Hastanedeki 6’lı koğuş sistemi dünyanın hiçbir yerinde kalmadı. Belki 1978’de bu sistem güzeldi, şimdi değil. Ortopedi servisi elden geçti, çok güzel oldu ama yine koğuş sistemi var. Bazı odaları koğuş sisteminden çıkarmaya çalıştığınızda bu sefer de yatak sorunuyla karşılaşıyoruz. Lefkoşa’ya yeni hastane şart. Bu konuda bir proje var. Bence KKTC’ye Türkiye’deki gibi Döner Sermeye ve Performans sistemi de gelmeli. Türkiye bu yolda başarılı oldu, sağlıkta reform yaptı.” Soydan, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde uzun yıllardır alt yapı konusunda eksiklikler yaşandığını, yoğun bakımla ilgili de ciddi sıkıntılar olduğunu belirterek, bu sorunların 28 Şubat’taki yangınla daha da büyüdüğünü kaydetti. Yangının büyüklüğüne ve yerine dikkat çeken Soydan, olayın daha büyük bir facia ile sonuçlanabileceğini, sivil savunmanın, askerin, itfaiyenin ve hastane personelinin can kaybının önlenmesinde ve yangının söndürülmesinde muazzam bir çaba gösterdiğini dile getirdi. Cenk Soydan, sigorta şirketinin yangının binaya verdiği zararı giderdiğini söyledi, anjiyo, eko ve röntgen aletlerinin de zarar gördüğünü, yeni eko ve anjiyo makinesi için ihaleye çıkacaklarını açıkladı. “YOĞUN BAKIM İHTİYACIMIZI ARTIRDIK AMA SEVKLER BİTMİŞ DEĞİL” Soydan, “Yoğun bakım ihtiyacımızı artırdık ama sevkler bitmiş değil. Azaldı ama devam ediyor, yoğun bakım yatak sayımız 30. Bu sayı tabi ki çok az. En az 50 olmalı. Çalışmamız vardır. Kalp damar cerrahisinin yanan kısmını 10 yataklı yoğun bakım olarak açacağız, elektrik işleri hallediliyor” dedi. “GİRNE HASTANESİ ÖNEMLİ BİR İHTİYACI KARŞILAYACAK” Sağlık personeli konusunda da bilgi veren Soydan şunları kaydetti: “Hemşire sayısı kesinlikle artırılmalı. 20 yıl önceki sayıyla bugünkü sayımız aynı kalamaz. Alımlar var. Daha da artırmamız gerekecek. Büyüyoruz. Yoğun bakım sayısı artıyor. Normal servisler büyüyor. Girne’de ciddi bir hastane projemiz var. Betonarme şeklinde devraldığımız projenin tamamlanması için gerekli para Sağlık Fonu’nda var. Ekipmanlar hariç 30-35 milyon TL’ye mal olacak hastaneyi 6 ayda bitirmeyi planlıyoruz. İhtiyacımız sadece hemşire de değil, doktor, teknisyen, memur ve diğer personele de ihtiyacımız olacak. Burası kardiyoloji ile birlikte 32 yoğun bakım yatağının, diyaliz bölümünün olacağı, 60 oda 160 yatak kapasiteli bir hastane olacak. Hastane önemli bir ihtiyacı karşılayacak.” Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’ndeki bazı bölümlerde tek uzman olduğunu dile getiren, buna nükleer tıbbı örnek gösteren Soydan, gastroenteroloji immünoloji dallarında hekim bulunmadığını, pediatrik nöroloğa, pediatrik kardiyoloğa ve pediatrik nefroloğa da ihtiyaç olduğunu belirtti. Haber: Rahme Çifçioğlu Fotoğraf: Erol Uysal