Halkın Partisi Ekonomi Maliye Ve Enerji Komitesi yaptığı yazılı açıklamada, tüm dünyayı etkisi altına alan Korona Virüs’ün sadece sağlık alanında değil aynı zamanda da kısa-orta ve uzun vadede ekonomik anlamda sorun çıkaracağının aşikâr olduğunu belirterek, “üretim ve tüketim ayaklarının kopması, reel sektörde çoğu işletmenin kepenk kapatması, işçi kesiminin çalışma hayatından uzaklaşması, devlet gelirlerinin ve vergilerinin toplanamaması ülkemizde bir ekonomik kırılım yaşanacağının göstergesidir” dedi. İyi bir planlama, uzun vadeli bir projeksiyon, eldeki kaynakların verimli kullanımı, her bireyin her sektörün elini taşın altına koyması ile birlikte bu zorlu dönemin üstesinden gelmek için birlikte hareket etmek gerektiğini ifade eden Komite, “Bu yüzden tavandan tabana kadar toplumun her ferdi bu yeniden kalkınma hareketine destek vermelidir. Konu birkaç ayda hemen çözülecek gibi görünmemektedir. Tüm dünya bu durum için bir bedel ödeyecek biz ise doğru kararlar alıp sistemi yeniden yapılandırmazsak daha ağır bedeller ödeyeceğiz” dedi. Ülke genelinde faaliyetlerini sürdüren KOBİ, esnaf ve işletmelerin büyük bir kısmının faaliyetlerinin bir süreliğine durdurulması, özellikle kira, personel giderleri başta olmak üzere, bankacılık işlemleri, alacak verecek ilişkilerinin düzenlenmesi, çek, senet ödemeleri konusunda ciddi bir belirsizliğe girildiğine işaret eden Komite, Korona virüs (Covid-19) salgınıyla mücadele için alınan sağlık tedbirlerinin ekonomiye etkilerini azaltmak ve ortaya çıkacak olumsuz ekonomik sonuçlara karşı, ivedilikle önlem paketinin oluşturulması gerektiğine dikkat çekti. Devletin mali durumunun ortada olduğunu, bu nedenle alınacak tüm tedbirlerin pek tabi her kesimin refahına etki edeceğini, bu yüzden tüm bu ihtiyaçların bilançosunun çıkarılarak Türkiye ve AB’den hibe ve kredi temini için girişim başlatılması gerektiğini belirten Komite, “bu finansmanları yaratırken geri ödemesi de planlanmalı, finansmanın geri ödeme planı kapsamında ihtiyacımız olan kalıcı yapısal düzenlemeleri de düşünmeli netleştirmeli ve hazırlamaya başlamalıyız” dedi. Halkın Partisi Ekonomi Maliye Ve Enerji Komitesi, “Eğer krizi fırsata çevirmeyi başarırsak bu derin kriz Kıbrıs Türk halkına yeni güçlü bir ekonomi oluşturma imkânı verebilecek ve senelerdir konuşulan sürdürülebilir yapıyı kazandıracaktır” dedi. KAMU MALİYESİNDE CİDDİ TASARRUF TEDBİRLERİ ALMAK ZATEN ZARURİDİR Ayrıca içerisinde bulunulan ağır kriz sebebiyle herhangi bir protokole bağlamadan Türkiye Cumhuriyeti’nden bu seneki KKTC bütçesine yapacağı öngörülen 1 milyar 400 milyon TL hibe ve kredi desteğinin peşin olarak yapılması için görüşmelere başlanması gerektiğini söyleyen Komite, “Eğer bu koşullar ile bir yılı atlatabilirsek piyasa kendini yeniden toparlayacak ve Kamu gelirleri de yeniden artmaya başlayacaktır. Üçer aylık sürelerle gözden geçirilerek uygulanacak bu tedbirler tedricen uygulamadan kaldırılarak hayat yavaş yavaş normale döndürülecektir” dedi. SEKTÖREL OLARAK ALINACAK ÖNLEMLER ÇALIŞMASI Halkın Partisi Ekonomi ve Enerji Komitesi’nin bu dönemde sektörel olarak alınacak önlemler çalışması şöyle; BANKACILIK VE FİNANSMAN BACAĞI: Gecikmeye giren tüm kredi türlerinin takip hesaplarına aktarmadan önce 90 gün yerine 180 gün beklenmesi. Overdraft faizleri 3 ay işletilmemelidir. - Kredi ve mevduat faizleri 3 ay süre ile dondurulmalıdır. - Devlet Bankaları ve özel bankalardan alınan kredilerin taksitleri 3 ay ertelenmeli, ilgili süre sonunda gecikme faizi eklenmeden kalınan yerden devam edilmelidir. - Kredi kartı faizleri ve masrafları düşürülmeli, kredi kartı limitleri yükseltilmelidir. - Kalkınma Bankası ve diğer devlet bankaları KOBİ/İşletme Kredilerinde kredi şartlarının rahatlatılması sağlanmalıdır. - Özel Bankaların İşletmelere yönelik ticari kredi/KOBİ kredilerinin şartlarının hafifletilmesi ve devlet destekli faiz uygulanmasına geçilmelidir. - Ülkenin lokomotif sektörü olarak gördüğümüz Turizm sektörü ’nün bu krizden en fazla etkilenen kesim olduğu düşünülürse bu sektörde kullanılan tüm krediler bir yıl faizsiz ötelenmesi gerekmektedir. - Mart ayından itibaren 3 aylık süre içerisinde keşide olacak tüm çeklerin takas kapsamından çıkarılması ve ilgili firma/şahıslara kredi kolaylığı sağlanarak çek karşılığı sağlanması gerekmektedir. - Virüsün yayılmasına karşı alınan tedbirlerin etkisiyle Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında kredi taksit geriliği yaşayacak olan gerçek kişi ve tüzel kişilerin banka kredi notu etkilenmemesi için tedbir alınmalıdır. EKONOMİK, MALİ VE SOSYAL BACAK: - Maliye Bakanlığı sorumluluğunda ilgili müsteşarlar, sektör temsilcileri, siyasi parti temsilcileri ve konusunda uzman kişilerden oluşan “Ekonomik ve Mali” tedbirlerin belirlenmesi, sürekli güncellenmesini ve uygulanmasını yönetecek bir kriz masası kurulması önerimizdir. - Devlete bağlı kurumların ve kuruluşların altındaki tüm fonlar Maliye Bakanlığı altında tek bir kasada toplanmalı ve yukarıda kurulmasını önerdiğimiz kriz masası danışmanlığında kamuoyuyla paylaşılarak şeffaf bir şekilde gerekli yerlerde uygulamalarda kullanılmalıdır. -Kamu ve özerk idareleri ve bağlı kurum, kuruluşlarda ödeme kabiliyetine göre maaş ayarlamasına gidilmelidir. -Bakanlar Kurulu kararıyla faaliyeti durdurulan işletmelerden Devlet alacakları 3 ay süreyle ertelenmelidir. -Özel Kiralamalara, hem mal sahibini hem de kiracıyı koruyacak 3 aylık geçici bir düzenleme yapılmalıdır. - Dünyada petrol varil fiyatlarının düşüklüğü göz önüne alındığında Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu mevcut enerji stokunu maksimum seviyede depolayarak buradaki düşüşü elektrik fiyatlarına belirli bir dönem yansıtmalı, bu dönemde Elektrik Borcunu peşin ödeyen şahıs-kurum ve kuruluşlara yüzde 10 indirim sağlanmalıdır. - Faaliyeti duran özel sektör yerleri ile ilgili çalışanlarının Sosyal Sigorta/İhtiyat sandığı ödemeleri 6 ay süre ile 1/2 oranında tahsil edilmeli. Kalan kısım devlet yardımı ile tamamlanmalıdır. - Ortaya çıkacak muhtemel yeni işsiz kalacak olanlara yatırımlara bakılmaksızın işsizlik ödeneği verilmelidir. - Özel sektörde çalışan KKTC vatandaşlarını korumak için ciddi adımlar atılmalıdır. - Kredi ve yardımlardan faydalanmak isteyen İşverenlerin işyerlerinde toplu işçi çıkarmamış ve/veya ücretsiz izne gönderilmemiş olması şartı aranmalıdır. - Faaliyeti durdurulan işletmelerden Devlete olan ödemelerini zamanında yapmak isteyenlere indirim uygulamalıdır. - KDV tahakkuklarının fatura tarihinde değil makbuz tarihinde uygulanmasına geçilmelidir. - Mart, Nisan, Mayıs tarihlerini kapsayan ilgili döneme ait taksit istidası kapsamında çıkan taksit emirlerinin ve hapislik istidası tahtında çıkan hapislik emirlerinin ve bunlara bağlı mazbatalar 3 ay ertelenmelidir. - Yerli istihdam Teşvik Fonundaki kaynağın ilgili dönem için hükümetin kullanılmasına devredilmelidir. - Online eğitim için evinde 18 yaş ve altı çocuğu bulunan ailelerin hanelerine 07.30-13.30 arası ücretsiz internet verilmesi. (1 Nisan-31 Haziran arası) - Makul ve adaletli bir af yasası çıkartılarak ve Türkiye Cumhuriyeti ile istişare ederek cezaevindeki vatandaşlarını ülkelerine deport işlemiyle göndererek cezaevi yoğunluğu azaltılmalıdır. - Elzem olmayan Kamu ihaleleri durdurulmalıdır. - Örtülü ödenek kalemlerindeki tüm paralar zorunlu kamu giderlerinde kullanılabilmelidir. - Alış verişlerin kayıt altına alınabilmesi bağlamında kredi kartı ile işlem yapılması için tüm işyerlerine (ders veren öğretmenler, doktorlar gibi bireysel çalışan herkese) pos cihazı kullanma zorunluluğu getirilebilir, (uymayanlar hakkında idari para cezası uygulanmalı) - Yerli üretimi teşvik etmek için benzer veya ikame olan ithal mal ürünlere fon getirilebilir, - Lüks ithal ürünlere fon getirilmelidir. - Konut satışlarında KDV ve devir harcı yılsonuna kadar yüzde 1 e indirilebilir - Araç satışlarında 31 Mart’ta bitecek olan KDV indirimi yılsonuna kadar uzatılmalıdır - Tütün ve tütün ürünlerine ve Alkol ürünlerine sabit oranda artış yapılması Halkın Partisi Ekonomi Maliye ve Enerji Komitesinin sıraladığı önerilerin Covid-19’un hem ülkedeki hem de dünyadaki seyrine göre ara güncellemeler isteyeceği ifade edilerek, Devletin gelirlerinin hemen hemen tamamını oluşturanın özel sektör olduğu ve bu konularda radikal adımlar atılmazsa ve kamu maliyesi zarar görmemeli mantalitesi ile devam edilirse gelecek yıl devletin gelir elde edeceği bir özel sektör ve ekonomik ortam kalmayacağı vurgulandı. Komitenin, kamu gelirlerini artırıcı önlemler bacağında da çalışmalar yaptığı ve önümüzdeki günlerde açıklama yapmaya ve ek öneriler sunmaya devam edeceği de belirtildi.