Sağlık bu.

Kimin başına hangi sağlık sorunun, ne zaman geleceğini çoğu zaman kimse kestiremez.

Sağlık sorunu kapıyı çalacaksa, kişi de seçmez.

Nitekim, Cumhurbaşkanı Sayın Nikos Anastasiadis, 29 Haziran 2019 tarihinde, merdivenlerden düşerek kalçasını kırdı. Aynı gün ameliyat edildi. Hemen ertesi gün de fizyoterapi ve rehabilitasyon sürecine başlandı.

Sağlık durumu ile ilgili, pek de akıllara getirilmeyecek durumları, bir Nöroloji uzmanı olarak gündeme getirmek isterim.

Öncelikle kendilerine geçmiş olsun dilerim.

Sayın Anastasiadis, 1946 doğumlu, yani 73 yaşında.

Nörolojik bilimler der ki, 65 yaşını geçen bir kişinin demans (halk arasında bunama/unutkanlık hastalığı olarak bilinir) hastalığına yakalanma riski %18 dolaylarındadır.

Eğer kişinin yaşı 80’i geçmişse, bu risk birdenbire %50’ye çıkıyor! Oldukça yüksek bir oran.

Sayın Anastasiadis, 73 yaşında. Diğer taraftan, genel anestezi, demans riskini artıran bir risk faktörü olarak bilinmektedir (1).

İlla ki olacağından değil ama, kendisinde demans gelişme riskini %30-35 olarak tahminde bulunmamız mümkün.

Bunları bir süreliğine aklımızda tutalım.

Şimdi gelelim, ‘’deliryum’’ adı verilen bir tıbbi duruma.

Nedir deliryum?

Birçok tıbbi nedenlerle ortaya çıkabilen, kişinin farkındalığının ve muhakeme yeteneğinin bozulduğu, sağlıklı kararlar alamadığı, hatta yer yer halüsinasyonlar gördüğü, endişeli, korkulu, kaygılı, paranoyak düşünce ve davranışlar içerisinde bulunduğu bir tablodur.

Neyse ki geri dönüşümlü bir tablodur deliryum. Ancak, kişinin bu tablodan ne zaman çıkacağını, bünyesinden tutun da hastalığının ağırlığı, varsa diğer rahatsızlıkları ve bakım kalitesi belirler.

Geçirdiği talihsiz kaza, hangi yaşta olursa olsun, Ortopedi alanındaki en ağır hastalıklardan birisidir. Ameliyatı da yine en ağır ameliyatlardandır.

Literatüre göre, kalça kırığı ameliyatı geçiren her dört yaşlı bireyin birinde deliryum gelişme riski bulunmaktadır (2).  

Sayın Anastasiadis, geçirdiği talihsiz kaza neticesine, sadece fiziksel bir travma yaşamamıştır.

Yaşı gereği, demans riski altında. Geçirdiği büyük kemik kırığına bağlı operasyon nedeniyle de deliryum riski altında. Bu iki durumu birlikte değerlendirdiğimde, beyin fonksiyonlarının hali hazırda nasıl olduğuna dair zihnimde gizli bir merak uyanmasına da engel olamıyorum.

Tıbbi durumunu özetlemeye çalıştığım Sayın Anastasiadis’in, kritik bir lider olma konumunu da göz önünde bulundurduğumda, mevcut ortopedik, fizyoterapi ve rehabilitasyon tedavisi sürecine, nörolojik ve psikiyatrik değerlendirmelerin de eklenmesi şarttır.

Sayın Anastasiadis’in özellikle yakın hafıza, kişi-yer-zaman oryantasyonu, sorulan sorulara makul ve mantıklı cevap verebilme, muhakeme gibi fonksiyonlarının, duygusal durumunun iyileşme sürecinde ne kadar sağlıklı olduğu ve iyileştikten sonra da ne kadar sağlıklı olarak kalacağının yakından takibi gerekecektir.

Yaş, kalça kırığı, anestezi altında büyük operasyon gibi koşulların, Sayın Anastasiadis’in beyin fonksiyonlarını hangi boyutlarda etkileyeceğini ya da etkilemeyeceğini zaman gösterecek.

Hastalık da sağlık da insan içindir.

Bazen bir sağlık sorunu, bir kişinin bütün hayatını değiştirebilir.

Sayın Anastasiadis’in yaşadığı sağlık sorununun sadece bedeni üzerindeki değil, beyin fonksiyonları üzerindeki etkileri de, iyileştikten sonraki yaşantısında, yakıdan takip edilmelidir.

Zira, Sayın Anastasiadis’in, bilişsel fonksiyonlarında  ortaya çıkabilecek değişiklikler, sadece kendisini değil, tüm Kıbrıs Adası’nı, hatta Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’yu da etkileme potansiyeline sahiptir.

Kaynaklar:

  1. Exposure to General Anesthesia and Risk of Dementia: A Nationwide Population-Based Cohort Study. Kim CT et al. J Alzheimers Dis. 2018;63(1):395-405. doi: 10.3233/JAD-170951.
  2. Delirium after hip hemiarthroplasty for proximal femoral fractures in elderly patients: risk factors and clinical outcomes. de Jong L. Clin Interv Aging. 2019 Feb 26;14:427-435. doi: 10.2147/CIA.S189760. eCollection 2019.

Dr. H. İlker İpekdal

İletişim: 0542-8529899