Amcaoğlu, 11 yıllık dönemin ardından 412,2 milyon birikmiş bir açık söz konusu olduğunu, 2020 yılı bütçe açığı da göz önüne alındığında öngörülen ödeneklerin üzerine çıkılması bir yana, 2020 yılı bütçesinde öngörülen giderlerin yapılabilmesi için, taviz verilmeksizin bütçe açığını azaltma yönünde çalışma yapılması hususunda herkese önemli görev düştüğünü belirtti. Kamu borç yükünün kontrol altında tutulması ve azaltılmasının birinci öncelikleri olduğunu kaydeden Amcaoğlu, “Yerel Gelirler %21,85, Yerel Giderler ise %11,62 artış öngörüsü çerçevesinde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlandı” dedi. Amcaoğlu, “2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı Bakanlar Kurulu’nca; 8 milyar 814 milyon Türk Lirası Gider, 8 milyar 236 milyon Türk Lirası Gelir, 578 Milyon Türk Lirası Bütçe açığı olarak onaylandı” ifadesini kullandı. Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nı bugün görüşmeye başladı. Toplantıya, Komite Başkanı UBP Millletvekili Sunat Atun’un açılış konuşmasıyla başladı ve Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu’nun sunuş konuşması ile devam edildi. AMCAOĞLU Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2020 Mali Yılı Bütçesinin ülkeye hayırlı olmasını dileyerek başladığı konuşmasında, bütçe hazırlıklarında katkı koyan, Bakanlığın ve diğer Bakanlıklar ile Bağımsız Dairelerin çalışanlarına, her bütçe döneminde olduğu gibi yoğun bir tempoda yürütülecek bütçe maratonunda katkı koyacak Meclis çalışanları ile Komite başkan ve üyelerine, basın ve yayın çalışanlarına da teşekkür etti. Sürdürülecek yoğun çalışmalar sırasında gerçekleştirilecek tüm değerlendirme, eleştiri ve katkılardan yararlanmak istediklerini de dile getiren Amcaoğlu, bütçenin “henüz gerçekleştirilmemiş olan, tahmini rakamları gösteren gelecek zaman periyodu için yapılan belirli bir döneme ait yapılacak giderleri ve elde edilecek gelirleri gösteren mali plan ve mali yıl olarak adlandırılan dönem” olduğunu söyledi. İYİ PLANLAMA… “Bu dönem; mali, ekonomik, siyasi ve hukuki sonuçlar yaratır. Bu nedenle bütçenin iyi planlanması ve dikkatli kullanılması önem arzetmektedir” diyen Olgun Amcaoğlu, “Elbette ki ihtiyaç ve talepler her zaman olduğu gibi yüksektir. Özellikle taleplerdeki yükseklik ülkemizin kaynak ve olanaklarının gözönüne alınmaması yanında daha başarılı olma, daha iyi hizmet yaratma insanlarımıza daha iyi olanak sağlama yönündedir. Ancak bizlerin de görevi ülke kaynaklarının olanaklar nispetinde öncelikli ihtiyaçlar çerçevesinde etkin olarak dağılımını sağlamaktır” ifadelerini kullandı. Amcaoğlu, bu hedefle, geçmiş veri ve bilgileri de kullanılarak gelecek tahmin ve programlarına uygun olarak ihtiyaçların karşılanması yönünde etkin dağılımının en iyi şekilde yapıldığı inancı ile hazırlanan 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın onaya sunulduğunu kaydetti. “İLK KEZ KOOPFERATİF MERKEZ BANKASI İLE PROTOKOL İMZALANDI” Gelecek nesillere yük bırakmama veya en az şekilde yük bırakmanın sorumluluğunu taşıyarak, KKTC’de ilk defa Kooperatif Merkez Bankası ile yapılan bir protokol ile kamu borçlarının Ekim 2018 ayından başlayarak geri ödenmesine başlandığını vurgulayan Amcaoğlu, bu durumun 2020 yılı ödemelerinde kendilerini zorlayacağının açık olmakla birlikte taviz verilmeden borçların ödenmesinin bütçeden yapılacak ödemelerin önemli bir paydasını oluşturacağını belirtti. HEDEF İSTİHDAM…. Bu ödemeler ile banka, daha fazla kaynağı reel sektöre kredi olarak kullandırma olanağı bulacağından, özel sektöre daha çok yatırım olanağının sağlanacağını dile getiren Amcaoğlu, daha iyi bir ülke için, ekonomideki hareketliliğin devamını sağlamak amacıyla, ekonomik büyümeyi teşvik eden politikalara odaklanmış bir şekilde, kamu görevlilerinin, devletten yardım alan yoksul ve muhtaçların, burs alan öğrencilerin, hibe alan çiftçilerin alım gücünü muhafaza ederek, yaşam kalitelerinde düşüşe sebep vermemek için, piyasaya daha çok kaynak aktararak daha yüksek istihdam ve daha düşük işsizliği hedef edindiklerini vurguladı. Küçük bir ekonomiye sahip olunması nedeniyle uluslararası ekonomideki değişimlerden orantısız olarak etkilendiklerini söyleyen Amcaoğlu, ekonomiyi harekete geçirmek için hedefli ve zamanında mali uyaranların kullanımının tercih edildiğini kaydetti. “VERGİLERDE İNİDİRİME GİDİLDİ” Bu maksatla bir kısım vergilerde indirime gidildiğini, kamu maliyesinde gelirlerin artışından feragat edilerek akaryakıt zammı gibi ülkede fiyatların artmasına sebep olacak fiyat düzenlemelerinden kaçınıldığını söyleyen Amcaoğlu, “Kamu maliyesini sorumlu bir şekilde yönetirken, sosyal yatırım programlarımız ve toplumumuzdaki en savunmasız kişileri korumak ve herkes için yaşam standartlarında gerçek ve sürdürülebilir artışları teşvik etmek, Ekonomimizin büyüme potansiyelini güçlendirmek ve halkımızın yaşam kalitesini arttırmak temel felsefemiz olacaktır” ifadelerini kullandı. “OTOMASYON ALANINDA PEK ÇOK PROJE SÜRÜYOR” 21’inci yüzyılda ülkeyi modernize etmek, yeniden yapılanma projeleri ile bugünün dijital çağında, hükümetin, yeni teknoloji ve süreçlerle daha verimli bir şekilde hizmet verebilmek için otomasyon alanında pek çok proje sürdürdüğünü dile getiren Amcaoğlu, yüksek bütçe açığı pahasına, ülkenin büyümesi için ihtiyaç duyulan ve kamusal alandaki cari harcamaları azaltacak yöndeki mahalli kaynaklı yatırım projelerine, gelirler bütçesi ve genel bütçe büyümesinin çok üzerinde artış yapılarak hayat bulmasına önem verildiğini kaydetti. Amcaoğlu, dünya ülkelerinde olduğu gibi, KKTC’de de, 2020 Bütçesi’nin öngörülen enflasyon rakamı olarak adlandırılan Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artışları ve döviz fiyatlarındaki gelişmelerin baz alınarak, önemli dayanaklar olarak kabul edildiğini tablo eşliğinde anlattı. 2020 MALİ YILI BÜTÇE YASA TASARISININ HEDEFLERİ… Amcaoğlu, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısının, sürdürülebilir kamu finansman dengesinin kurulması, kamunun etkinliğinin ve özel sektörün rekabet gücünün, üretime dayalı büyümenin artırılması ve istidamın önünün açılması, mali disiplinin sağlanarak devam ettirilmesi, yapısal tedbirlerin uygulamaya konulması, ekonominin istikrarlı bir hale getirilmesi, mevcut kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesi, gelir artırıcı tedbirler yanında harcama disiplininin sağlanarak kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanılması hedefi ile hazırlandığını vurguladı. 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın detaylarına geçmeden Kesin Hesap Yasa Tasarısı görüşülecek olan 2018 yılı bütçesine ilişkin büyüklükler ile 2019 Mali Yılı bütçesinin gerçekleşme tahmini hakkında bilgi veren Amcaoğlu, 2018 yılında;Bütçe Giderlerinin: 5.452,3 Milyon TL; Bütçe Gelirlerinin: 5.505,7 Milyon TL; Bütçe Fazlasının: 53,4 Milyon TLolarak gerçekleştiğini gördüklerini kaydetti. Bu rakamların tahmini GSYİH’ya oranının da Bütçe Giderleri: % 29,75; Bütçe Gelirleri: % 30,05; Bütçe Fazlası: % 0,29 olduğunu dile getiren Amcaoğlu, 2019 yıl sonu itibarıyla da; Bütçe Giderlerinin 7 milyar 892,4 milyon TL,Bütçe Gelirlerinin 7 milyar 440,2 milyon TL,Bütçe Açığının 452,2 milyon TL olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini belirtti. Bu rakamların 2019 yılı tahmini GSYİH’ya oranı;Bütçe Giderleri % 32,14, Bütçe Gelirleri % 30,30, Bütçe Açığı % 1,84 olduğunu açıklayan Amcaoğlu, “Bu noktada geçmişe bakmakta fayda var diye düşünüyorum. Her ne kadar bütçe açıkları öngörülenin çok altında gerçekleşmiş olmasına rağmen kamu maliyesi açısından özellikle nakitsel anlamda sıkıntıya yol açmaktadır” şeklinde konuştu. BÜTÇE AÇIKLARI 2009 mali yılı 65,4 milyon TL,2010 mali yılı 18,0 milyon TL, 2011 mali yılı 51,9 milyon TL Bütçe açığı ile kapatıldığını dile getiren Amcaoğlu, 2012 mali yılında ise Ercan Havalimanı’nın özelleştirmesinden elde edilen 236,7 Milyon TL sonrası 176,2 milyon TL bütçe fazlası olduğunu kaydetti. Amcaoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Özelleştirme geliri dikkate alınmadığında 2012 Mali Yılı 60,6 milyon TL bütçe açığı söz konusudur.Devam edecek olursak;2013 mali yılı 45,4 milyon TL,2014 mali yılı 32,4 milyon TL,2015 mali yılı 104,1 milyon TL Bütçe açığı ile kapatılmıştır.2016 mali yılı 20,8 milyon TL,2017 mali yılı 106,8 milyon TL,2018 mali yılı 53,4 milyon TL bütçe fazlası ile kapatılmıştır.” AMCAOĞLU: “BÜTÇE AÇIĞI 452,2 MİLYON TL” Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, 2019 mali yılı yılsonu tahminlerine göre 452,2 milyon TL bütçe açığı öngörüldüğünü belirtti. Amcaoğlu, 11 yıllık dönemin ardından 412,2 milyon birikmiş bir açık söz konusu olduğunu, 2020 yılı bütçe açığı da göz önüne alındığında öngörülen ödeneklerin üzerine çıkılması bir yana 2020 yılı bütçesinde öngörülen giderlerin yapılabilmesi için, taviz verilmeksizin bütçe açığını azaltacak çalışma yapılması hususunda herkese önemli bir görev düştüğünü belirtti. 2019 RAKAMLARI Amcaoğlu, şöyle devam etti: “2019 Mali Yılı Bütçesinde 3.042,0 milyon TL olarak öngörülen yerel gelirler %19,25 artışla 6.690,2 milyon TL’ye, 7.036,5 milyon TL olarak öngörülen yerel giderler %1,50 artışla 7.142,4 milyon TL’ye ve 1.426,5 milyon TL olarak öngörülen yerel bütçe açığının ise yılsonu itibarıyla %68,3 oranında bir azalışla 452,2 milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2019 yılında 6.880,0 milyon TL olarak öngörülen bütçe gelirlerinin %8,14 artışla 7.440,2 milyon TL’ye, 7.731,5 milyon TL olarak öngörülen bütçe giderlerinin ise %2,08 artışla 7.892,4 milyon TL olarak gerçekleşeceği, böylece 851,5 milyon TL olarak öngörülen bütçe açığının ise %46,89 azalma ile 452,2 milyon TL olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.” “EKONOMİK PROGRAMLAR UYGULAMA ZORUNLULUĞU..” Kıbrıs sorunundan kaynaklanan, ülkeye özgü sorunların ve yıllar itibarıyla oluşmuş yapısal sorunların, kamu maliyesinin, kamu kurum ve kuruluşlarının, yerel idarelerin ve birçok sektörün sürdürülebilirliği hususunda sıkıntı yarattığını kaydeden Amcaoğlu, bu nedenle ekonomik programlar uygulamak zorunluluğu ve ihtiyacı duyulduğunu ifade etti. “Bundan korkmamamız, sorunlarla yüzleşmemiz ve sürdürülebilirliği sağlamak açısından plan ve programlara bağlı kalarak mali disiplinden taviz vermeyecek çözümler üretmemiz gerekmektedir” diyen Amcaoğlu, “Bu çözümler kesinlikle insanlarımızın gelir seviyesini düşürme politikaları olmayıp, gelecek nesillerin çıkarlarını da öngörerek çok daha iyiye ulaşmak olmalıdır.” diye konuştu. Ülkenin kanayan yarası olan ve önceleri telaffuz bile edilmeyen ancak kendisinden önceki Maliye Bakanları tarafından da özellikle hassasiyet gösterilen ve dile getirilen aşırı borç yükünün Haziran 2019 itibariyle 8.142,6 milyar Türk Lirası İç Borç, 22.317,7 Milyar Türk Lirası Dış Borç olmak üzere 30.460,3 milyar Türk Lirasına yükseldiğini söyleyen Amcaoğlu, bu rakamın, GSYİH’nın % 124’üne tekabül ettiğini belirtti. Bu durumun kamu maliyesini ve ekonomiyi olumsuz etkilemeye devam ettiğine işaret eden Amcaoğlu, bu nedenle kamu borç yükünün kontrol altında tutulması ve azaltılmasının birinci öncelikleri olduğunu vurguladı. Amcaoğlu, şunları kaydetti: “Bu çerçevede de; Hükümet Programında da yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması, hesap verebilirlik ve mali saydamlığın sağlanması yaklaşımı ile Yerel Gelirler %21,85, Yerel Giderler ise %11,62 artış öngörüsü çerçevesinde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlanmıştır. Bu çerçevede de; Hükümet Programında da yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması, hesap verebilirlik ve mali saydamlığın sağlanması yaklaşımı ile Yerel Gelirler %21,85, Yerel Giderler ise %11,62 artış öngörüsü çerçevesinde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlanmıştır. 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı Bakanlar Kurulu’nca; 8 milyar 814 milyon Türk Lirası Gider, 8 milyar 236 milyon Türk Lirası Gelir, 578 Milyon Türk Lirası Bütçe açığı olarak onaylanmıştır.” “PERSONEL GİDERLERİ İLE CARİ TRANSFERLER ESNEK OLMAYAN BÜYÜK BİR PAYA SAHİPTİR” Bütçe giderleri içerisinde personel giderleri ile cari transferlerin, esnek olmayan büyük bir paya sahip olduğunu söyleyen Amcaoğlu, ek mesai ödemelerinin 2019 yılsonu harcama tahminine göre 195 milyona ulaşmasının beklendiğini, bu durumun kamu maliyesi yönünden sürdürülebilirliği olmadığını belirtti. Amcaoğlu, “Buna rağmen özellikle TC Kaynaklı Yatırım Projelerine sağlanan bütçe ödeneklerinin gerçekleşmeleri düşük kalmaktadır. Ancak, Mahalli Kaynaklı Yatırım Projelerinde sağlıklı bir planlama yapılmadığından yıl içerisinde ortaya çıkan yatırım mükellefiyeti, Yedek Ödenekler üzerindeki yükü artırmakta ve gerçekleşmeyi de öngörülen ödeneğin üzerine çıkarmaktadır.” dedi. 2020 mali yılı bütçesi üzerinde, olağanüstü ödenek ihtiyaçları hariç olmak üzere, öngörüsüz ve plansızlıktan kaynaklanan ödenek ihtiyaçlarına bütçe disiplininden taviz verilmeyip karşılık verilmeyeceğini söyleyen Amcaoğlu, her geçen yıl kamu maliyesine Türkiye Cumhuriyeti’nden yapılan katkılar azalırken mahalli yatırımlara özel önem vererek bu yıl 220 milyon TL’ye yükseltildiğini belirtti. “BELEDİYE KATKI PAYLARI” 2020 yılı bütçe çalışmalarında belediyelere katkı payının yüzde 9,25 olarak öngörüldüğünü, bu durumda katkı payının yüzde 24,3’lük bir artışla 518,9 milyon Türk Lirası’na çıkacağını söyleyen Amcaoğlu, 348 belediye emeklisi için ise 32 milyon TL ödenek ayrıldığını belirtti. Amcaoğlu, “Sağlanan bu olanaklar ışığında tüm belediyelerimizin kendi kendine yeten, ayakları üzerinde durabilen ve sorumluluk alanlarında en üstün hizmeti verebilen icraat sağlamaları ülkemizin geleceğine katkı sağlamak açısından bir zorunluluk olmalıdır.” dedi. “GELİR POLİTİKALARI…TEMEL HEDEFLER” Gelir politikalarının temel hedeflerine değinen Amcaoğlu, şu ifadeleri kullandı: “Teknolojiden faydalanarak kayıt dışılığın en aza indirilmesi, kayıtlı ekonomiye geçişin hızlandırılması daha etkin, basit, ve adil bir vergi sisteminin oluşturulması, yatırım, katma değerli üretim, istihdam ve ihracatın desteklenerek ülkemizin rekabetçi yapısının güçlendirilmesi, yıllardır destek verilen sektörlerin aldıkları desteklerin analiz edilerek ülke ekonomisine daha fazla katkı sağlayacak sektörlere de destek verilmesinin sağlanmasıdır” Kamu hizmetlerinin yerine getirilmesinin toplanacak vergilerle mümkün olduğunu dile getiren Amcaoğlu, devletin yaptığı harcamaların temel kaynağının vergiler olduğunu ve verginin önemli bir maliye politikası aracı olarak değerlendirildiğini kaydetti. Amcaoğlu, şöyle devam etti: “Hükümetimiz döneminde kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye ve kamu alacaklarının toplanmasına büyük önem verdik. Bu kapsamda mevzuatın iyileştirilmesinin yanı sıra vergi denetim kapasitesinin güçlendirilmesi ve yükümlülerin vergiye gönüllü uyumunun artırılması da önceliklerimiz arasında yer almıştır.” “ÇAĞDAŞ VE BİLİMSEL VERGİ SİSTEMİ” Hükümetin amacının mevcut vergi sistemini daha çağdaş, daha bilimsel ve daha adil bir yapıya kavuşturmak, yatırımları ve istihdamı destekleyerek sürdürülebilir, ekonomik büyümeye katkı sağlayan uygulanabilir bir vergi sistemini oluşturmak olduğunu dile getiren Amcaoğlu, “İyi bir vergi sisteminin en önemli özelliği kuvvetli, etkin bir vergi idaresine sahip olmasıdır.” dedi. Gelir ve Vergi Dairesinin yeniden yapılandırılmasını ve güçlendirilmesini sağlamak amacıyla çalışmalar yaptıklarını söyleyen Amcaoğlu, “Teknolojik yeniliklerle yükümlülerini daha iyi tanıyan ve hizmet sunan ve aynı zamanda ödevlerini yerine getirmeyen yükümlüyü de daha yakından izleyen ve yaptırım uygulayan bir vergi politikası hedeflerimiz arasında yer almaktadır.” diye konuştu. KAYIT DIŞILIKLA MÜCADELE Kayıt dışılıkla mücadelede iki temel unsura özellikle önem verdiklerine işaret eden Amcaoğlu, “Bunlardan birincisi vergi denetimindeki etkinlik, ikincisi ise mükelleflerin vergi bilincini geliştirmektir.” dedi. Etkin ve güçlü vergi denetimi için personelin eğitimine hızla devam etmeyi, teknolojik alt yapıyı süratle geliştirmeyi ve vergi denetimlerini daha da artırmayı planladıklarını kaydeden Amcaoğlu, Gelir ve Vergi Dairesinin yeniden yapılandırılmasını ve güçlendirilmesini sağlamak amacıyla çalışmaların devam ettiğini vurguladı. Amcaoğlu şöyle devam etti: “Kayıtlı ekonomiye geçişin hızlandırılması ve kayıt dışılığın en aza indirilmesi amacıyla e-Maliye Projesinin Yürütülmesine ilişkin yapılan sözleşme çerçevesinde Gelir ve Vergi Dairesi yönetimi verginin doğuşundan tahsil edilinceye kadar yapacağı takip sistemi ile vergi gelirlerinin artırılmasında önemli katkılar sağlayacaktır. Bakanlığımıza bağlı Gümrük ve Rusumat Dairesinin de Otomasyon işlemleri devam etmekte olup 2020 yılının ilk çeyreğinde tamamlanacak olan gümrük otomasyonu ile birlikte Gelir ve Vergi Dairesi ile sağlanacak elektronik kontrolün sonucu olarak kayıt dışılığın önemli ölçüde önüne geçilecektir.” “ÖDÜL UYGULAMASI” Amcaoğlu, vergi adaletini daha da pekiştirmek maksadıyla zamanında ve usulüne uygun vergi yükümlülüğünü yerine getiren vatandaşlara ödül uygulamasına devam ettiklerini belirten Amcaoğlu, “Yasal vergilendirme süreleri içerisinde beyannamelerini sunanlar ve tahakkuk eden vergileri düzenli olarak yasal sürelerinde ödeyenler ödemekle yükümlü oldukları vergi miktarlarına yüzde beş oranında indirim verilmektedir.” dedi. Amcaoğlu, vergi kayıplarını engellemek adına yürürlüğe giren ödül uygulamalarına karşı vergi adaletini daha da pekiştirmek maksadıyla zamanında ve usulüne uygun vergi yükümlülüğünü yerine getirmeyen yükümlülere de usulsüzlük cezaları uygulamasının devam ettiğini belirtti. Amcaoğlu, “Gelir ve Vergi Dairesinde tahsilatların tahsilinde aldığımız kararlar ve kayıt dışılığın kayıt altına alınmasının sonucu olarak vergi gelirlerinde önemli ölçüde artışlar sağlanmıştır” dedi. “İÇ BORÇ ÖDEMELERİNE BAŞLANDI” Bakan Amcaoğlu, Kooperatif Merkez Bankası ile imzaladıkları protokol ile ilk kez devlet iç borç ödemelerine başladıklarını belirtti. “Sorunların çözümüne ve geleceğe yönelik somut ve uygulanabilir önerilerin tartışılacağı, ilgili tüm bakanlık ve kurumlara yol gösterici olacağınız verimli bir komite aşaması diler, bütçe görüşmeleri sürecinde yapacağınız çalışmalar ile katkılarınız için hükümetim ve şahsım adına sizlere teşekkür ederim” diyen Amcaoğlu, 2020 Mali Yılı Bütçesinin hayırlı olmasını diledi. Amcaoğlu, KKTC’nin 36’ncı yıldönümünü de kutladı. Haber: Hurşide Baybora-Gözde Süreç Sarı Fotoğraf: Hüseyin Sayıl