Rapor Sağlık Bakanı Filiz Besim ile ve ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu Ekonomi Programı’ndan İstatistik Birimi Danışmanı Prof. Dr. Ali Cevat Taşıran ve İstatistik Birimi üyelerinin katılımıyla Bakanlık’ta düzenlenen basın toplantısında açıklandı. Görevi Kuzey Kıbrıs insanlarının sağlık durumlarını incelemek ve Bakanlığa bağlı kurumlarca verilen sağlık hizmetlerinin analizini yapmak olarak tanımlanan İstatistik Birimi tarafından hazırlanan raporda Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi, Gazimağusa Devlet Hastanesi, Girne Akçiçek Hastanesi ve Lefke, Cengiz Topel Hastanesi’nde yapılan muayene ve hastaneleri ziyaret eden hasta sayılarının analizleri yer alıyor. BESİM: “SAĞLIK ALANINDA İSTATİSTİK VERİ VE KAYIT ÇOK ÖNEMLİ, YOKSA CİDDİ POLİTİKA OLUŞTURULAMAZ” Basın toplantısında bir konuşma yapan Sağlık Bakanı Filiz Besim, yıllarca sağlık alanında istatistiğin , veri ve kaydın çok önemli olduğunu konuştuklarını kaydetti. Besim, bir ülkede istatistik yoksa kaç hasta bakıldığı bilinmiyorsa, hangi hastalara bakıldığı, hastalık tabloları haritaları ülke çapında bilinmiyorsa sağlıkla ilgili ciddi bir politika oluşturmanın doğru olmadığının yıllarca altını çizdiklerini dile getirdi. Çağdaş bir sağlık sistemi kurulacaksa, hastalık sayılarının, hastalık tiplerinin bilinmesi gerektiğini kaydeden Besim, sağlıkta finans politikası ile ilgili yol haritasının buna göre çizilebileceğini dile getirdi. Bakan Besim kurulan bio-istatistik biriminin bir yıl boyunca var olan otomasyon kayıt sistemi üzerinden verileri topladığını, 3-4 kaydı olan hastaların tek kayda inmesi konusunda ön ayak olduğunu ve hastanelerde bilgi işlemdeki personelin eğitilmesi konusunda kendilerine ışık olduğunu anlattı. Birimin, otomasyonun olmadığı yerlerde manuel kayıtları da aldığını ve istatistiğe eklediğini kaydeden Besim, açıklanan istatistiğin çok az hata payı olabileceğini kaydetti ve çağdaş sağlık sistemini kurmak amacıyla yola çıktıklarını vurguladı. 1 YILDA 905 BİN 917 HASTA MUAYENE OLDU Elde edilen verileri genel hatlarıyla aktaran Besim, 1 yıl içerisinde 4 büyük hastanende 905 bin 917 hastanın muayene olduğunu; 218 bin 658 hastanın tedavi gördüğünü kaydetti. Besim, Lefkoşa Burhan Nalbanoğlu Devlet Hastahanesi’nde 111 bin 394, Gazimağusa Hastanesinde 64 bin 224, Girne Akçiçek Hastanesi’nde 48 bin 592 ve Cengiz Topel Hastanesi’nde 20 bin 896 hastanın muayene edildiğini aktardı. Bir ülkede ölüm yaşını, çocuk ölümlerinin yaşı ve oranını bilmenin önemli olduğunu dile getiren Besim, bu verilerin ülkelerin sağlıkta dünyanın neresinde olduklarını gösterdiğini, bu çalışmayı bu yüzden çok önemli ve anlamlı bulduğunu vurguladı. Besim, raporda yorum olmasa da rakamların çok şey söylediğini kaydetti. Yapacak çok şeyleri ve yapmak için de enerjileri olduğunu kaydeden Besim başarılı olacaklarına inandığını da ifade etti. TAŞIRAN: “AMAÇ SAĞLIK BİRİMLERİNİ İNCELEMEK VE SAĞLIK HİZMETLERİNİN ANALİZİNİ YAPMAK” Besim’in konuşmasının ardından ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu Ekonomi Programı’ndan İstatistik Birimi Danışmanı Prof. Dr. Ali Cevat Taşıran raporu tanıttı ve raporun Sağlık Bakanlığı web sayfasında yer aldığını kaydetti. İstatistik Birimi’nin amacının sağlık birimlerini incelemek ve sağlık hizmetlerinin analizini yapmak olduğunu kaydeden Taşıran, sağlığın gelecekte planlanmasına da katkıları olacağını belirtti. Taşıran, 1 yılık çalışmaları boyunca yaşadıkları zorlukları ve bunları nasıl aştıklarını da aktardı. Raporun betimleyici karakterde olduğunu kaydeden Taşıran , bilimsel analizlerde ilk adımın “ne oluyor”un cevabının bulunması ikinci adımın da sebep sonuç ilişkileri olduğunu kaydetti ve kendi raporlarının sadece ilk adımı içerdiğini, sebep sonuç ilişkilerini incelemediklerini kaydetti. Taşıran, açıklayıcı raporları sonraki yıllarda yapacakları çalışmalara dahil etmeyi umut ettiklerini de söyledi. Taşıran ardından yaptıkları çalışmanın sunumu gerçekleştirdi. RAPOR: YOĞUNLUK SIRASI LEFKOŞA, GAZİMAĞUSA, GİRNE VE LEFKE ŞEKLİNDE Değerlendirilen dört büyük hastane arasında yoğunluk sırası; Lefkoşa Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi, Gazimağusa Devlet Hastanesi, Girne Akçiçek Devlet Hastanesi ve Lefke Cengiz Topel Hastanesi olarak yer alıyor. Genel olarak 2018 yılında hastanelerde muayene ve başvuru sayıları ilkbahar ve yaz aylarında düşerken, sonbahar ve kış aylarında yükseldi. Yazları muayene ve hasta sayılarının en düşük olduğu ay ağustos, en yüksek olduğu ay ise her hastaneye göre değişiyor. Cinsiyet dağılımları genellikle bütün hastanelerde birbirine yakın ve yaş gruplarındaki hastalar da benzer bir dağılım gösteriyor. Yetişkin grubu bütün hastanelerde ilk sırayı alırken yaşlı, çocuk ve genç gurupları sırasıyla yetişkin grubunu takip ediyor. Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde yatan hastalar en fazla ocak, mart ve ekim aylarında, Burhan Nalbantoğlu Hastanesi’nde en fazla ocak, mart ve mayıs aylarında; Lefke Cengiz Topel Hastanesi’nde en fazla mart, ağustos ve ekim aylarında ve Girne Akçiçek Hastanesi’nde mart, temmuz ve eylül aylarında gözlendi. Kış aylarında fazla tedavi ve yatma olaylarına rastlanması normal olarak değerlendirilirken, yatan hasta sayısının Lefke’de ağustos ayında, şubat ayı kadar sayıda gözlenmiş olması “ilginç” olarak değerlendirildi ve bu durumun daha yakından incelenmesi gerektiği vurgulandı. Yaş dağılımlarına bakıldığında çoğunlukla 19-64 yaş aralığındaki hastalar yatarak tedavi görürken, en fazla toplam yatılan gün Lefke’de dahiliye, genel cerrahi ve çocuk bölümlerinde. Girne Akçiçek’te ise kadın doğum ve dâhiliye servislerindeki aşırı yatma süreleri dışında çoğu hasta maksimum 25 gün civarı yattı. Girne Akçiçek’te en yoğun servisler ise ortopedi, dâhiliye ve genel cerrahi. Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde ortalama yatma süresi ve dağılımı en fazla olan bölüm hemodiyaliz servisi. Bu bölümden sonra en fazla dâhiliye nöroloji ve genel cerrahi servisleri hastaların en uzun süre yattıkları servisler. Yatma süresi, anestezi servisinde bir ay civarında. Lefkoşa Burhan Nalbantoğlu Hastanesi’nde hali hazırda yatan hastaların yarısının 10 ile 130 gün arasında yattığı görülüyor. Salah (taburcu olmuş ilacı evde veriliyor) ile taburcu olan hastaların yarısı sadece 10 gün civarında yatmış. Bu gruptaki hastaların içerisinde en aşırı durum 240 gün civarı yatıp daha sonrasında taburcu olan bir hasta. salah ile taburcudan sonra nakil olan grubun 40 gün civarında yattığı gözlemleniyor. Bu durum hastanelerden gelen yatan hastaların da olduğunu gösteriyor. Dağılım olarak daha sonra ölüm geliyor. En aşırı durumda bir hasta 100 gün civarı yattıktan sonra hayatını kaybetmiş. NÜFUSA ORANLA EN FAZLA HASTA SAYISI CENGİZ TOPEL’DE… Her hastanenin hasta sayısının bulundukları ilin nüfusuna bölümü ise şöyle: Lefkoşa 1.5, Gazimağusa 1,1 Girne 1.0 ve Lefke 2.5. Bu sayılar , özellikle Lefkoşa ve Lefke bölgesindeki hastanelere çevre il ve ilçelerden ciddi sayıda hasta başvurularının yapıldığına işaret ediyor. Buradaki hastaneler nüfuslarından çok daha fazla sayıda hastaya servis veriyor. Grafikte en yüksek muayene ortalamasının Burhan Nalbantoğlu Hastanesi’ne ait olduğu, Gazimağusa, Girne ve Lefke bölgesindeki hastanelerin Lefkoşa’yı takip ettiği görülüyor. En yüksek muayene sayıları kış aylarında, en düşük muayene sayıları yaz aylarında, muayene sayılarının ise tüm aylar boyunca hasta sayısının 2 katı ve üzeri olduğu gözlemleniyor. Kadın hastalar aylık daha fazla muayene olmakla beraber sayısal olarak erkek hastalar daha fazla. Genç hastalar yazın diğer gruptaki hastalar gibi düşmüyor ve Girne’de çocuk hasta sayısı, diğer hastanelerden farklı olarak, yaşlılardan fazla.