Geçendünkü yazımızda toplumların neden çöktüğünden bahsetmiş ve bunun nedenleri için 5 maddelik bir liste çıkarmıştık.
Bugün bu 5 maddelik listeyi kendimize yani Kıbrısın kuzeyinde yaşayan biz Kıbrıs Türklerine tatbik edeceğiz.
52 yaşındayım.Ve 52 yıldır bu topraklarda yani Kıbrıs Adasının kuzeyinde yaşıyorum.Kıbrısın Dünyada resmi olarak tanınmayan tarafında.
Kıbrıs ve yaşadığımız bu topraklar , ilk bakışta doğanın en bakir kaldığı yer gibi görünebilir. Ancak daha dikkatli ve akından bakılınca, Bu bakir adada ciddi sorunlar olduğunu fark edersiniz.
Geçen yazımızda İskandinav Grönland toplumunun neden çökdüğü üzerinde ele aldığımız listeyi biz Kıbrıs Türklerine uygulayalım:
İnsanların çevreye etkisi.
Evet, bu Kıbrısın kuzeyinde önemli bir sorun. CMC den kalan Maden atıklarının zehirleri ülkeye milyarca dolarlar seviyesinde zarar verdiler.Artan kanser vakalarının ve buna bağlı artan sağlık harcamalarının bir sebebi.Orman arazilerinin varlığı azaldı.Dağlar taşocağı adı altında kontrolsüzce tahrip edildi.Kimyasalllar kontrolsüzce hem yabani otlarda hemde gıdada kullanıldı. Kıbrıs adasında bunun bedeli bize çok ağır lakin farkedemiyoruz.
Yıllık yaklaşık bedeli 100 milyon dolarlar seviyesinde.
Kıbrıs ,tarımsal alanlarını, tuzlanma,kontrolsüz inşaat, ormansızlaşma ve orman yangınlarında kaybediyor.
Listedeki ikinci kalem: iklim değişikliği. Evet, Adamızın iklimi ısınıyor ve kuruyor, Tarım için suya ihtiyaç bulunuyor Türkiyeden ulaşan suyu saymazssak( Çünkü Türkiyede bizimle ayni iklim kuşağında ve su kaynakları azalabilir,ulaşım sekteye uğrayabilir)adada tarım yağışlarla bu topraklara düşen yağmur sularının beslediği yeraltı sularını beslemesine dayanıyor; yağmurların az yağdığı mevsimlerde yeraltı su kaynakları beslenemiyor göletler boş kalıyor bu Kıbrıstaki tarımı zora sokuyor.
Listedeki üçüncü maddeye gelelim: topluma yardımcı olabilecek dost toplumlarla ilişkiler.
Günümüzde, Kuzey Kıbrısın ithalatının ihracatına oranı 1/10 düzeyinde yani 10 alıp 1 satıyoruz.Bunun yanında bütçesinin % 85 nin memur maaşlarına gittiğinide düşündüğünüzde bu durum, Kuzey Kıbrısı , Türkiye Cumhuriyetine bağımlı kılıyor.
Dört: hasımlarla ilişkiler.
Yalnız Kuzey Kıbrıs Türkleri değil Adanın tamamı üzerlerinde yaşadıkları toprağın stratejik öneminden dolayı birçok hasıma sahip ve bu toprakların 4000 yıllık tarihinede bakıldığında birçok risklerle karşı karşıya.Alınıp ,satılmış ,kiralanmış savaşlarla demografik yapı değişikliğe uğramış.
Son olarak, listedeki son kalem: Politik, ekonomik, sosyal ve kültürel yaklaşımların nasıl bir rol oynadıkları.
Kuzey Kıbrıs Türklerinin geçmişten gelen değer yargıları erozyona uğramıştır.Bugüne geldiğimizde bu geleneksel değer yargıları bugün kendi sorunlarını çözmelerini engellemektedir. Bu değer yargıları,çevreye , ormancılığa, madenciliğe ve tarıma verilen önem ile devlet düzenlemelerine karşı çıkmaktadır. Geçmişte faydalı olmuş bu değerler bugün zarar vermektedir.
Tolstoy'un, her mutsuz evliliğin farklı olduğunu söylediği gibi, her çökmüş veya tehlikedeki toplum farklı ,hepsinin ayrıntıları değişik. Ama yine de, geçmiş ve bugünkü toplumların çöküşe uğrayanlarını ve hayatta kalanlarını karşılaştırınca, belli ortak ipuçlarına ulaşılması mümkün.
Sonraki Köşe yazısı: TOPLUMLAR NEDEN ÇÖKER 3(TOPLUMLARIN ÇÖKÜŞÜNDEKİ ORTAK İPUÇLARI)
