Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ) İletişim Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Ümmü
Altan Bayraktar, 11 Temmuz K.K.T.C Basın Günü’nü kutladı.
İngiliz Yönetimi altındaki Ada’da 1880’li yıllarda yani Enosis hareketinin yükselişe
geçtiği dönemde Kıbrıslı Türklerin seslerini duyurmak ve de halkının moralini yüksek
tutmak durumunda kaldığı dönemde yayımlanmaya başlayan ilk Türk gazetesi Saded
Gazetesi’nin yayınlanma tarihinin 11 Temmuz 1889 olması sebebiyle, bugün
KKTC’de 11 Temmuz Basın Günü olarak kutlanmaktadır diyen Bayraktar bu
çerçevede, Kıbrıs Adası’nın temel halklarını oluşturan Kıbrıslı Türklerin ve Kıbrıslı
Rumların tarihi geçmişinde birbirleriyle olan toplumsal ilişiklerini sosyo­politik, stratejik, kültürel ve ekonomik açılardan yansıtabilen dökümanter veriler arasında
‘basın’ın, bir başka deyişle ‘matbuat’ın en başta geldiğini belirtti. Bayraktar, ‘Kıbrıs Türk basınının ve Kıbrıs Rum basınının, tarihi süreç içinde iki halk
arasındaki anlaşmazlıkları, çekişmeleri ve çözümsüzlükleri tam anlamıyla aktararak
yansıtabilen yegane organ olarak kullanılmasının yanında, ayni zamanda bizatihi
toplum moralini ve manevi gücünü etkisinde bulunduran, kırıcı, yıpratıcı, yıkıcı, yükseltici ve dağıtıcı özellikleri olan bir güç olarak da değerlendirilmiş ve
kullanılmıştır’derken, her iki basının kendi özünde kendi halkının temel anlayışına ışık
tuttuğunu, belirlenen hedef ve ideallere varılmasında toplumların ardı sıra
sürüklenmelerine ön ayak olduğunu söyledi.
İlk Türk Gazetesi Saded
Basın tarihimizin başlangıcına kaynak teşkil eden Saded Gazetesi hakkında sınırlı
bilgi sınırlı bilgi sahibi olduğumuza dikkat çeken Bayraktar, ‘Osmanlıların Ada’yı
İngilizlere devrinden yaklaşık 3 yıl sonra Ümid; 11 yıl sonra Saded Gazetesi’nin yayın
alanına sokulduğunu, İngiliz Yönetimi’nin 1878 yılı itibariyle Kıbrıs’la ilgili olarak
yayınladığı birçok basılı yayınların örnekleriyle günümüzde mevcut olup bu yayınlara
ulaşılabildiğini belirtirken, ‘The Cyprus Gazette, The Hand Book of Cyprus veya The
Blue Book seri olarak elimizde bulunmaktadır. İngiliz Devlet Arşivi Public Record
Office gibi araştırma mercileri ayrıca K.K.T.C Milli Arşiv’i böylesi dökümanları
stokunda bulundurmaktadır. Basın üzerinde istatistiki bilgiler derlemek üzere The
Cyprus Blue Book komitesi tarafından görevlendirilmiş dönemin Larnaka Komiseri ve
de Excerpta Cypria eserinin yazarı Claude Deleval Cobham gerek Kıbrıs Rum ve
gerekse Kıbrıs Türk basın kaynakları üzerinde araştırma yapmış ve elde
edebildiğibasın nüshalarına dayalı olarak, her iki topluma dair basından örnekler
vererek bir yayın listesi oluşturmuştur. Cobham bu araştırmasıyla ‘Saded’i ilk Türk
gazetesi olarak lanse edip The Cyprus Blue Book’a işlemiştir. Söz konusu bilgilerin
bir kısmını ise kendi derleme eseri olan Excerpta Cypria’da yayınlamıştır. Ayrıca
İrlanda Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü ‘Saded’ Gazetesi’nin ilk
nüshalarının İngiliz yazarı Cobham’ın halen Cambridge’de bulunan özel aile
kütüphanesinde Kıbrıs’la ilgili dosyalarda yer alabileceğine işaret etmektedir.’ dedi. Mücadele Basını Olma Özelliği
Bayraktar, o tarihlerde ve daha sonraki yıllarda yayımlanmaya başlayan Kıbrıs Türk
gazetelerinin ortak yönünün, Kıbrıs Rum basınına bir tepki olarak doğması, mücadele
basını olması özelliğidir derken, gazetelerin yayın ilkeleri ve izledikleri yayın
politikaları incelendiğinde tüm gazetelerin bir işlevi yerine getirmek için yayınlanmış
olduğu; o da bu Ada’da Kıbrıs Türk’ünün sesini ve varlığını duyurmak, haklarını ve
çıkarlarını savunmak, Ada’nın Yunanistan’a ilhak edilmesine Enosis’e karşı çıkmak, kısacası Kıbrıs’ta Atatürk’ün deyişi ile ‘Türk’ün sesinin solmasını’ önlemek olduğunu
belirtti.
Editör: TE Bilisim